२६ नोव्हेंबर च्या मुंबईवरच्या भ्याड हल्ल्याला एक वर्ष झालं. अशा प्रसंगी हुतात्म्यांची आठवण काढायची आणि भरत आलेल्या जखमांवरच्या खपल्याही काढायच्या. होय! असं मुद्दाम म्हणतोय कारण एकूणच प्रशासन मुर्दाड झालय़ आणि लोकांचं आयुष्य इतकं वेगवान झालय की काळाचं औषध बेमालूम वठतं आणि लोक विसरतात, पचवतात आघात.
एका वर्षापूर्वी ह्याच ब्लॊगवर लिहीलेल्या उतायाची ही लिंक.. सरणार कधी रण..प्रभोsssssssss.
काय झालं एका वर्षात --
१. पाकिस्तानने अतिरेकी हे पाकिस्तानी आहेत हे आधी जाहीर नाकबूल केलं पण काही दिवसांनी ते तेथलेच आहेत हे कबूलही केलं. तोयबाच्या नेत्यांना अटक करण्याची नाटकं केली आणि मग सोडूनही दिलं. भारतीय राजकारणी आणि प्रशासन, अमेरिका आणि जगाला पुरावे देऊन आणि पाकिस्तानला पोकळ धमक्या देऊन हातावर हात ठेवून गप्प राहिलं.
२. करकरेंचं बुलेटप्रूफ जॆकेट हरवलं म्हणून देशाच्या ग्रृहमंत्र्यांनी वीरपत्निची जाहीर माफी मागितली. ते जॆकेट निकृष्ट दर्जाचं होतं म्हणे! :(
३. कसाबचा खटला कोर्टात उभा करून त्याच्या सुरक्षेवर अत्तापर्यंत कोट्यावधी रुपये खर्चे करावे लागलेत, आणि एकीकडे आपदग्रस्तांना पूर्ण मदत मिळू शकली नाही सरकारकडून. त्याचा खटला अजून किती दिवस चालेल प्रश्नचिन्हच आहे आणि एवढं करुन दयेचा अर्ज राष्ट्रपतींना करुन तो अफझल गुरू सारखी फाशी रद्द करवून घेतो की काय बघायचे, सगळाच पोरखेळ.
४. महाराष्ट्र पोलिसदलातले वाद चव्हाट्यावर आलेत आणि गफूर, रॊय, मारीया आणि वरिष्ठ पोलिस अधिकायांतली वादावादी जनतेपुढे उघड झाली. २६ नोव्हेंबरला दुसरा कसा बेजबाबदार वागला हे सांगण्याची सगळ्य़ांतच अहमहमिका लागलेय.
5. राम प्रधान समितीचा अहवाल नेमके काय सांगतो कळू शकेल काय? त्यात मांडलेल्या त्रुटी काय आहेत आणि त्या कश्या दुरूस्त केल्या गेल्या ह्याचे नि:पक्षपाती उत्तर मिळेल काय?
६. अतिरेक्यांचे मृतदेह रासायनिक प्रक्रीयेने सुरक्षित ठेवण्यात आले आहेत. पाकिस्तानने ते घेण्यास इन्कार केलाय आणि भारत सरकारही त्यांची विल्हेवाट लावण्यास उत्सुक दिसत नाही.
७. भारताच्या सागरी सीमा खरचं सुरक्षित आहेत काय याचे अजूनही ’होय’ असे ठाम उत्तर देता येत नाही. समुद्रमार्गे पूर्वी आलेले आरडीएक्स. अत्ता आलेले अतिरेकी आणि त्यानंतरही गस्त नौकांमधल्या त्रूटी, समन्वयाचा अभाव हीच त्याची मुख्य कारणे.
८. महाराष्ट्र सरकारने अशा परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी कमांडॊंचे एक खास पथक तयार केले आहे, ही एक खरोखरच चांगली बाब. तसेच सरकारने काही अद्ययावत शस्त्रे खरेदी करुन पोलिस खाते अधिक शस्त्र सज्ज केले आहे.
पुढे काय? काही प्रश्न..
१. आजही माझ्यासारख्या एखाद्या सामान्य नागरीकास आपत्कालीन परिस्थितीत कसे तोंड द्यायचे, काय करायचे आणि काय करायचे नाही ह्याचे प्रशिक्षण देणारा उपक्रम आहे का? असे उपक्रम राबवून सुजाण नागरिकांची फळी निर्माण करता येणे का शक्य नाही? सरकार नाही तर निदान एखादी सेवाभावी संस्था यात लक्ष घालु शकेल का?
२. मिडीया ही आज एक अतिशय संवेदनशील बाब झाली आहे आणि वेगवान माहिती स्त्रोतांमुळे ती अधिक जबाबदार असणे आवश्यक आहे. हल्ली प्रत्येकाच्या हातात मोबाईल असतो आणि ८०% मोबाईल्स मधे दृक-श्राव्य रेकॊर्डींगची सुविधा असतेच. शिवाय एसेमेस मुळे बातम्या (खया किंवा खोट्या) भराभर पसरतात. एकूणच ह्या मोबाईल नेटवर्क्सवर ल्क्ष ठेवणे, अतिरेक्यांनी मोबाईल वापरले तसे कोणाला वापरता येऊ नयेत ह्याची अंमलबजावणी करणे आवश्यक नाही का? सरकारने ह्यासाठी काय पाऊले उचलली आहेत ते कळायलाच हवे.
३. वरच्याच मुद्द्याला अनुसरून पीत पत्रकारीते पासून लांब राहून आपला टी.आर.पी वाढावा म्हणून कुठल्याही थराला न जाता, लोकांच्या संवेदनशील भावनांना भडकवण्याचे साधन होऊ न देण्याची जबाबदारी हे सत्राशे साठ चॆनेल्स घेतील का? ते स्वत:च अशी एखादी आचारसंहीता तयार करतील का किंवा तसा त्यांच्यावर दबाव आणता येईल का?
४. दुर्दैवी रीत्या अशा किंवा दुसया कुठलाही प्रकारचा हल्ला पाकिस्तानकडून झालाच तर भारत सरकारची भूमिका काय असेल? ते असेच गप्प राहाणार का? शिवाय, मुंबईतल्या जनतेच्या सुरक्षितेविषयी महाराष्ट्र सरकारची, भारत सरकारची नेमकी जबाबदारी विषद होईल काय, जेणे करुन एकमेकांकडे बोटे दाखवली जाणार नाहीत.
५. आपली गुप्तहेर यंत्रणा ह्या हल्ल्याची आधीच माहिती काढण्यात अपयशी ठरली, असे का झाले आणि ही जबाबदारी कोणाची हे कळू शकेल का, आणि पुन्हा असे कूचकाम गुप्तहेर यंत्रणेकदून होणार नाही याची हमी भारत सरकार देईल काय? तसेच ह्या यंत्रणेतील पोकळ्या भरण्यासाठी सरकारने गेल्या वर्षभरात काय केले ते कळू शकेल का?
एका वर्षानंतर मुंबईकरांच्या मनातली भीती अजूनही डोळ्यांत तशीच दिसतेय, सकाळी घराबाहेर पडलेला माणूस संध्याकाळी घरी येईल ह्याची खरच शाश्वती उरलेली नाही. प्रचंड वाढलेली गर्दी आणि सोयी सुविधा, प्रशासनावर त्यामुळे पडणारा ताण ह्यात सामान्य मुंबईकर पूर्वीसारखाच होरपळून निघतोय आणि अपरीहार्यपणे व अगतिकपणे (मुंबई स्पिरीट हे त्याचं गोंडस नाव) ट्रेनला लोंबकाळत खस्ता खातोच आहे, दुसरा इलाजच काय म्हणा.. !!
ह्यावेळी २६-नोव्हेंबरला रक्तदान शिबीरे आणि वीर हुतात्म्यांना श्रद्धांजली वाहाण्याचे कार्यक्रम आयोजित करण्यात आले होते. ह्या ब्लॊग मार्फत माझ्या भावनांना वाट देऊन माझीही श्रद्धांजली.
"पब्लिक मेमरी इज शॊर्ट" म्ह्णणणायांना तसेच येणाया पिढ्यांना हा हल्ला नेमका कसा होता त्याची दाहकता, विषण्णता कळत राहाण आवश्यक आहे. नाहीतर संयुक्त महाराष्ट्राच्या हुतात्म्यांचे विस्मरण जसे आमच्या पिढीला होतेय तसे कैक वर्षांनी ओंबाळे, साळसकर, कामटे, शिंदे विसरले जातील.. "कोण मेले कुणासाठी रक्त ओकून.." असंच दुर्दैवाने म्हणावं लागेल.
म्हणूनच २६-नोव्हेंबर-०८ च्या थराराचे हे फोटो इथे देत आहे.
विशेष सूचना
ह्या फोटॊतील काही फोटॊ खूप्पच अंगावर येणारे, मन, बुद्धी आणि संवेदना बधीर करुन सोडणारे आहेत त्यामुळे ही खालची लिंक आपल्या जबाबदारी वर उघडावी.
२६-नोव्हें. २००८ चा थरार पहाण्यासाठी इथे क्लिक करा..
जय हिंद!
Sunday, November 29, 2009
Sunday, November 22, 2009
मराठी बाणा..
बरेच दिवसांत खूप काही घडून गेलं आणि काळ एकदम पुढे गेल्यासारखं वाटलं, वैयक्तिक, कौटुंबिक आणि सामाजिक स्तरांवर सगळीकडेच. वेगात घटना घडत आहेत आणि त्या त्यावेळी मनात असलेलं बोलायचं, लिहायचं राहून जातय असं वाटू लागलं. थोडं लिहिलं किंबहुना लिहू म्हटलं तरी विचारांत सुसंगती येते (आल्यासारखी वाटते) शिवाय जाता जाता आपल्या मताची नुसती पिंक टाकण्यापेक्षा एखाद्या प्रश्नाचा, मुद्द्याचा अधिक सखोल विचार केला जातो. दुसरा मुद्दा म्हणजे माझ्या मनातले विचार इतरांपर्यंत पुन: पुन्हा पोहोचू शकतात त्याचं समाधान मिळतं ते वेगळच.
असो, तर मराठीच्या मुद्द्यावर मराठी मतांची व्यवस्थित फोडाफोडी करुन आघाडीचे सरकार सत्तेवर आले त्याबद्दल त्यांचे अभिनंदन आणि पुढच्या निवडणूकीपर्यंत सुखाने पादा पण नांदा म्हणून शुभेच्छा! मनसेने जी मुसुंडी मारलेय त्याबद्दल त्यांचेही अभिनंदन. उद्धव साहेबांनी कॊर्पोरेट कल्चर आणण्याचा प्रयत्न केला जरुर, पण निकाल पहाता त्यांच्या बयाचश्या खेळी चुक्या म्हणजे खूप्पच चुक्याच! सदा सरवणकराची वासलात लावून, काल पक्षात आलेल्या आदेश बांदेकरला उद्धव साहेबांनी उमेदवारी दिली आणि दोघेही (आदेशराव आणि शिवसेना) दादरसारख्या ठिकाणी तोंडावर आपटले, त्यातही सदा सरवणकर कॊग्रेसला जाऊन उमेदवारी मिळवता झाला (तेथल्या स्थानिक कॊग्रेसच्या कार्यकर्त्यांवर अन्यायच तो!) आणि त्यात फायदा मात्र झाला मनसेचा. जय हो! एकूण निकाल पाहाता, मराठी मतदारला चुचकारण्यात राजसाहेबांना यश येतेय यात वाद नाही आणि मला व्यक्तिश: ह्याचा आनंदच वाटतो. निदान कोणीतरी मराठी बाणा (आठवा डोंबिवली फास्ट) दाखवतो आणि मी मराठी आहे असे अभिमानाने सांगतोय (मतांसाठी का होईना!), हे ही नसे थोडके. खरं सांगायचं म्हणजे, माझ्या लहानपणी पाहिलेली शिवसेना मला आज मनसेमध्ये दिसतेय आणि माझाच कुठलातरी इगो सुखावतोय. शिवसेनेची राज्यस्तरीय पक्ष म्हणून वाढ होत असताना भाजपासारख्या राष्ट्रीय स्तरावरच्या पक्षाबरोबर युती असल्याने शिवसेनेची वैचारीक दमछाक आणि कोंडी होतेय. आजही ठाकरेंना सामन्यात अग्रेलेखातून आगपाखड करावी लागतेय, कारण शिवसेनेची अशी ठसठशीत भूमिकाच राहिलेली नाही. निवडणूकीतल्या पराभवानंतर सुद्धा बाळासाहेबांची उद्विग्नता, हतबलता, नैराश्य सामन्याच्या अग्रलेखांतून दिसले पण एक नेता म्हणून उद्धव साहेब पत्रकारांना सामोरे गेलेत, जबाबदरी स्विकारलेय असं चित्र कुठेच दिसलं नाही. तरुणांचा ओढा शिवसेनेकडे पूर्वी इतका राहिला नाही, एक तर राहूल गांधीनी कॊंग्रेसमध्ये युवा कॊंग्रेसच्या माध्यमातून सुशिक्षित तरूण उमेद्वार देऊन तरूण फळी उभारलेय त्यामुळे तरूण मुले तिथे तरी जात आहेत किंवा राजच्या आंदोलनातल्या ग्लॆमर मुळे मनसेकडे तरी. त्यामुळे शिवसेनेचे पुढे काय होणार हा प्रश्नही विषण्ण करतोच. बाळासाहेबांच्या विचारांच्या ठिंणग्यांतून उभारलेली शिवसेना, जिने बरंच काही दिलय महाराष्ट्राला, मुंबईला आणि मराठी माणसाला तिचा भाऊबंदकीमुळे कडेलोट होत असेल तर त्याचं वाईट वाटतच. मनसे आणि शिवसेना एकत्र यावेत आणि बाळासाहेबांनी शिवसेनेचं सुकाणू आपणहून राजच्या हाती द्यावं असं गोड स्वप्न माझ्यासारख्या कित्येकांना पडत असावं पण बाळासाहेबांचा ह्याबतीत तरी धृतराष्ट्र झालाय असं दिसतं. मराठी माणसाचं दुर्दैव, दुसरं काय, मराठीच्या भल्यासाठी इतकं करू शकाल तुम्ही बाळासाहेब?
विधानसभेत मस्तवाल अबू आझमीला चोपला तेव्हा मनात कुठेतरी बरं वाटलंच. विधानसभेसारख्या पवित्र ठिकाणी असं व्हायला नको होतं असे नक्राश्रूही कित्येकांनी ढाळले, पण चोर देवळात लपल्याने साधू होत नाही त्याला प्रसंगी मंदिरात घुसून चोपावे लागते, त्यामुळे झाले ते बरेच झाले. त्या एकंदर प्रकरणाबाबत वृत्तपत्रांत वेगवेगळ्या दृष्टीकोनातून आलेल्या बातम्या वाचल्या आणि काही मूलभूत प्रश्न पडले त्यांची उत्तरे शोधायचा प्रामाणिक प्रयत्न सुरु केलाय. मुळात मी संकुचित दृष्टीचा मुळ्ळीच नाही आणि म्हणून प्रत्येक व्यक्ती, देश, भाषा ह्यांच्याशी माझं नातं वेगळं आहे, असायलाच हवं. त्यामुळे प्रांतियता, भाषा एका प्रतलात, चौकटीत जपायलाच हवी असं मला मनापासून वाटतं. तसच डावा हात श्रेष्ठ की ऊजवा अशा फालतू वादातही मला अर्थ वाटत नाही त्यामुळे हिंदी भाषा मोठी कि मराठी, भारत जवळचा कि महाराष्ट्र असे प्रश्नच मला अस्थानी वाटतात, दोघेही एकमेकांस पूरक आहेत एवढंच म्हणता येईल.
मी मराठी आहे म्हणजे माझ्यापुरतं नेमकं काय?
१. माझी मातृभाषा मराठी आहे. मी मराठी बोलू, वाचू आणि लिहू शकतो. मला मराठीतून विचार व्यक्त करायला आवडतात. मला मराठी वृत्तपत्रे, साप्ताहिके, मासिके, दिवाळी अंक वाचायला आवडतात.
२. मी मराठी साहित्य वाचण्याचा आणि ते इतरांपर्यंत पोहोचवण्याचा प्रयत्न करतो. मी तुकाराम, रामदास, द्न्यानेश्वर, अत्रे, पुल, जीए, ग्रेस, पाडगावकर, कुसुमाग्रज, सावरकर तसेच इतर कैक मराठी साहित्यकांचा वारसा सांगतो.
३. मराठी रंगभूमी (व्यावसायिक तसेच प्रायोगिक) तसेच मराठी चित्रपटसृष्टीबद्दल मला प्रेम आहे.
४. मी मराठी माणसाशी मराठीतूनच बोलतो.
५. मी शिवाजी महाराजांचा वारसा सांगतो. त्यांनी आम्हाला स्वाभिमान, धाडस, शौर्य दिले हे अभिमानाने सांगतो. शिवाजी महाराज झाले नसते तर कदाचित ही भाषा, धर्म, संस्कृती मला मिळालीही नसती ह्याची मला जाणीव आहे (न होता शिवराय, तो सुंता सबकी होती, असे कविवर्यांचे बोल आहेत!).
६. महाराष्ट्राने भारताच्या स्वातंत्र्यसंग्रामात दिलेल्या योगदानाचा मला अभिमान असून, टिळक, तात्याराव सावरकरांसारख्या अनेक राष्ट्रीय नेत्यांनी वेचलेल्या आयुष्याची आणि भोगलेल्या कष्टांची मला जाणीव आहे.
७. संयुक्त महाराष्ट्राची चळवळ काय होती, ती कशी आणि का झाली ह्याची माहिती मी घेतली आहे शिवाय माझ्या बरोबरीच्या तसेच पुढील पिढीपर्यंत ती माहिती पोहोचवण्याचा माझा प्रयत्न आहे (ह्यावेळच्या मायबोलीच्या दिवाळी अंकात केदार जोशी यांनी ह्यासंबधी विस्तृत लेख लिहिला आहे.) मुंबई ही महाराष्ट्रात राहावी आणि ती मराठी भाषिकांची व्हावी म्हणून ज्या हुतात्म्यांनी रक्त सांडले त्यांसाठी मी सदैव कृतद्न्य आहे. आज केवळ त्यांच्यामुळेच मी माझ्या महाराष्ट्राचा वारसा सांगू शकतो.
८. चैत्र शुद्ध प्रतिपदेला म्हणजे गुढीपाडव्याला नविन वर्ष सुरू होत असून गणपती, गोविंदा, दसरा, दिवाळी असे मराठी मनाच्या जवळचे सण मी उत्साहाने साजरे करतो.
९. महाराष्ट्रातल्या गड किल्ल्यांवर आणि वनसंपत्तीवर माझा जीव आहे.महाराष्ट्रात राहाणाया मग तो कुठूनही येवो, प्रत्येकाने इथल्या मातीवर, भाषेवर आणि संस्कृतीवर भरभरून प्रेम करावे, इथे समरसून जावे असे मला मनापासून वाटते.
१०. पुरणपोळी, कांद्याचे थालिपीठ, झुणका भाकर, भरले वांगे असे अस्सल मराठी पदार्थ मला मनापासून आवडतात.
११. महाराष्ट्र राज्यापुढचे प्रश्न तसेच बेळगाव सीमा प्रश्न ह्याबद्दल मी जागरुकतेने माहिती करुन घेतो. तसेच महाराष्ट्रात काम करणाया विविध सामाजिक संस्था, त्यांची कामे आणि समाजसेवक (गाडगेबाबा, फुले, आमटे, लहाने, बावीस्कर इ.) ह्यांविषयी मी सदैव कृतद्न्य आहे.
१२. भारतीय स्तरावर किंवा इतर राज्यातील मित्रांशी बोलताना मी महाराष्ट्राची बाजू मांडतो. मेहनती, स्वयंसिद्ध, हुशार, प्रामाणिक, शूर, पापभिरू, साहित्यप्रेमी अशी मराठी माणसाची प्रतिमा मी इतरांपुढे मांडतो. मराठा रेजिमेंट आणि त्यांच्या पराक्रमाबद्दल अभिमानाने सांगतो. आत्ममग्न, कूपमंडूक, एकीचा अभाव, भाऊबंदकी, व्यापार तसेच खूप पैसे कमाण्याविषयी अनास्था असे मराठी माणसाचे दुर्गुणही मी मान्य करतो :)
मुख्य म्हणजे माझी मातृभाषा मराठी असणं आणि मी महाराष्ट्रीय असणं हे मी भारतीय असण्याच्या कुठेही आड येत नाही. जसे की मी एकाचवेळी कोणाचा तरी नवरा आहे, मुलगा आहे, भाऊ आहे आणि बापही. त्यांच्याशी माझी नाती ही परस्परपूरक राहातील अशी ठेवणे मला महत्त्वाचे. तसच भाषेचं. घटनेने आपल्याला भाषावार प्रांतरचना दिली आहे. घटनात्मक लढा देऊन मुंबई महाराष्ट्राने मिळवली आहे. मुंबईचं मराठीपण टिकवण्याची जबाबदारी आपली. हिंदीचा, इंग्रजीचा दुस्वास न करताही मराठी आपली आहे. मुंबई ही सगळ्या भारतियांचीही नक्कीच आहे, पण इथे येऊन दादागिरी करणाया उपयांची नक्कीच नाही. ती महाराष्ट्राची आहे आणि तिची अधिकृत भाषा मराठी आहे हे मान्य करा आणि मग इथे राहा. मराठी माणूस सहिष्णु आहे ह्याचा अर्थ तो षंढ आहे असा काढू नका. चवताळून उठला तर मदांध तख्त फोडण्याचे सामर्थ्य मराठी भाषेत तसेच माणसांत नक्कीच आहे आणि संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीने ते सप्रमाण सिद्ध केलय. दुर्दैवाचा भाग असा की, पूर्वापार महाराष्ट्राला दुही ने स्वकीयांचा जेवढा त्रास झालाय तितका त्रास इतर राज्यांना झाला नसावा. अबू आझमी सारखा उपरा मराठी अस्मितेचा अपमान महाराष्ट्राच्या विधानसभेत करतो आणि मनसे सोडली तर इतर मराठी भाषिक आमदार गप्प राहातात साधा निषेध सुद्धा करत नाहीत हे मराठीचेच दुर्दैव, मला खरच त्या सगळ्या आमदारांची लाज वाटते.. आज अत्रे असायला हवे होते, मराठात एक सणसणीत अग्रलेख वाचायला मिळाला असता असं वाटल्यावाचून राहावत नाही. स्वत:ला छत्रपती म्हणवून ताठ मानेने उभे राहाणारे शिवराय एकच, बाकी मराठ्यांनी अटकेपार झेंडे लावले असं आपण म्हटलं तरी बयाच मराठी सरदारांनी दिल्लीच्या तख्तापुढे झुकण्यातच समाधान मानलं आणि त्यांची गादी पुढे ह्या महाराष्ट्रातल्या कॊंग्रेजी नेत्यांनी चालवली, यशवंतराव, शंकररावांपासून अगदी अंतुले, देशमुख, अशोकरावांपर्यंत. इतकेच काय जेव्हा वरळीच्या पूलाचे उद्घाटन झाले तेव्हा शरद पवारांनी पूलास राजीव गांधींचे नाव द्यावे असे भाषणात सांगून सोनियाजींना खूष करण्याचा केविलवाणा प्रयत्न केला तेव्हा त्यांनी उभ्या महाराष्ट्राचा स्वाभिमान त्या सागरी सेतूवर टांगला. ह्याच साठी राष्ट्रवादीची स्थापना झाली होती का हा प्रश्न त्यांना कोण विचारणार? मराठी माणूस कितीही कर्तुत्ववान म्हटला तरी असा दिल्लीपुढे नतमस्तक होण्यात धन्यता मानतो हेच महाराष्ट्रचं दुर्दैव.
तर यातून पुढे काय? राजसाहेबांनी सुरुवात तर चांगली केलेय. त्यांचे ४ आमदार गेले पण त्यांनी बरच काही कमवलय. पुढच्या निवडणूकांत ह्याचा मनसेला फायदा नक्की होणार. बसेस जाळणे, तोडफोड असले प्रकार थांबवून काही विधेयक कामे राजसाहेब करतात का हे पहायचे. सचिनला मुद्दाम अस्थायी प्रश्न विचारून हिंदी माध्यमांनी पुन्हा एकदा मराठी माणूस फोडायचा प्रयत्न केलाय आणि सचिनच्या वक्तव्यावर टीका करून बाळासाहेबांनी पुन्हा आफत ओढवून घेतलेय.(आठवा पूर्वी महाराष्ट्रभूषण पु. लं वर बाळासाहेबांनी अशीच आगपाखड करुन मराठी मनाला नख लावलं होतं), तर उद्धवसाहेब गप्प! (सेनेचे असं सगळंच चुकत चाल्लय का?) सगळ्यात म्हणजे मराठी माणूस फक्त प्रांतिक आणि संकुचित विचार करतो असं गरळ ओकून हिंदी मिडीया धूळफेक करू पाहात आहे. राष्ट्रीयत्वाचा हिरीरेने पुरस्कार करणाया आणि त्यासाठी सर्वस्वाची होळी करणाया टिळक, आगरकर, फडके, सावरकर ह्यापासून अगदी कामटे, ओंबाळे, करकरे आणि साळसकर सगळ्यांच्याच कर्तव्यदक्षतेचा, राष्ट्रभक्तीचा हा अपमान आहे. ह्यापासून आपण वेळीच सावध व्हायला हवं. ह्यासाठी मी काय करू शकतो --
१. मराठी बाणा आणि राष्ट्रभक्ती ह्या परस्पर पूरक गोष्टी आहेत हे ठणकावून सांगायला हवं.
२. मुंबईत काम करणाया परप्रांतियांना सामावून घेताना ते इथल्या संस्कृतीत सामावले जातील हे बघायला हवं. घटनेने दिलेले स्थानिकांचे हक्क डावलून बाहेरून आलेल्यांचे फाजील लाड होणार नाहीत हे पहायला हवं
३. स्थानिकांना कामात, नोकयांत प्राधान्य मिळेल (उदा. स्थानियलोकाधिकार समिती) ह्याचा पाठपुरावा करायला हवा
४. पुढची पिढी जागतिक स्पर्धेसाठी तयार करताना (इंग्रजी माध्यमात शिकण्यात काहीच गैर नाही, उलट आवश्यकच आहे) त्यांना मराठी भाषा आणि संस्कृतीची ओळख आणि आवड राहील ह्याची जबाबदारी घ्यायला हवी.
अजून बरंच काही करता येण्यासारखं आहे पण मराठीच्या मुद्द्यावरुन सजग राहाण हे तूर्त महत्त्वाचं.
जय हिंद! जय महाराष्ट्र! (होय, महाराष्टाच्या जयजयकारा आधी भारताचा जयजयकार होतोच नेहमी, त्यामुळे मराठ्यांच्या राष्ट्रभक्तीवर शंका घेण्याची गरज नाही!)
असो, तर मराठीच्या मुद्द्यावर मराठी मतांची व्यवस्थित फोडाफोडी करुन आघाडीचे सरकार सत्तेवर आले त्याबद्दल त्यांचे अभिनंदन आणि पुढच्या निवडणूकीपर्यंत सुखाने पादा पण नांदा म्हणून शुभेच्छा! मनसेने जी मुसुंडी मारलेय त्याबद्दल त्यांचेही अभिनंदन. उद्धव साहेबांनी कॊर्पोरेट कल्चर आणण्याचा प्रयत्न केला जरुर, पण निकाल पहाता त्यांच्या बयाचश्या खेळी चुक्या म्हणजे खूप्पच चुक्याच! सदा सरवणकराची वासलात लावून, काल पक्षात आलेल्या आदेश बांदेकरला उद्धव साहेबांनी उमेदवारी दिली आणि दोघेही (आदेशराव आणि शिवसेना) दादरसारख्या ठिकाणी तोंडावर आपटले, त्यातही सदा सरवणकर कॊग्रेसला जाऊन उमेदवारी मिळवता झाला (तेथल्या स्थानिक कॊग्रेसच्या कार्यकर्त्यांवर अन्यायच तो!) आणि त्यात फायदा मात्र झाला मनसेचा. जय हो! एकूण निकाल पाहाता, मराठी मतदारला चुचकारण्यात राजसाहेबांना यश येतेय यात वाद नाही आणि मला व्यक्तिश: ह्याचा आनंदच वाटतो. निदान कोणीतरी मराठी बाणा (आठवा डोंबिवली फास्ट) दाखवतो आणि मी मराठी आहे असे अभिमानाने सांगतोय (मतांसाठी का होईना!), हे ही नसे थोडके. खरं सांगायचं म्हणजे, माझ्या लहानपणी पाहिलेली शिवसेना मला आज मनसेमध्ये दिसतेय आणि माझाच कुठलातरी इगो सुखावतोय. शिवसेनेची राज्यस्तरीय पक्ष म्हणून वाढ होत असताना भाजपासारख्या राष्ट्रीय स्तरावरच्या पक्षाबरोबर युती असल्याने शिवसेनेची वैचारीक दमछाक आणि कोंडी होतेय. आजही ठाकरेंना सामन्यात अग्रेलेखातून आगपाखड करावी लागतेय, कारण शिवसेनेची अशी ठसठशीत भूमिकाच राहिलेली नाही. निवडणूकीतल्या पराभवानंतर सुद्धा बाळासाहेबांची उद्विग्नता, हतबलता, नैराश्य सामन्याच्या अग्रलेखांतून दिसले पण एक नेता म्हणून उद्धव साहेब पत्रकारांना सामोरे गेलेत, जबाबदरी स्विकारलेय असं चित्र कुठेच दिसलं नाही. तरुणांचा ओढा शिवसेनेकडे पूर्वी इतका राहिला नाही, एक तर राहूल गांधीनी कॊंग्रेसमध्ये युवा कॊंग्रेसच्या माध्यमातून सुशिक्षित तरूण उमेद्वार देऊन तरूण फळी उभारलेय त्यामुळे तरूण मुले तिथे तरी जात आहेत किंवा राजच्या आंदोलनातल्या ग्लॆमर मुळे मनसेकडे तरी. त्यामुळे शिवसेनेचे पुढे काय होणार हा प्रश्नही विषण्ण करतोच. बाळासाहेबांच्या विचारांच्या ठिंणग्यांतून उभारलेली शिवसेना, जिने बरंच काही दिलय महाराष्ट्राला, मुंबईला आणि मराठी माणसाला तिचा भाऊबंदकीमुळे कडेलोट होत असेल तर त्याचं वाईट वाटतच. मनसे आणि शिवसेना एकत्र यावेत आणि बाळासाहेबांनी शिवसेनेचं सुकाणू आपणहून राजच्या हाती द्यावं असं गोड स्वप्न माझ्यासारख्या कित्येकांना पडत असावं पण बाळासाहेबांचा ह्याबतीत तरी धृतराष्ट्र झालाय असं दिसतं. मराठी माणसाचं दुर्दैव, दुसरं काय, मराठीच्या भल्यासाठी इतकं करू शकाल तुम्ही बाळासाहेब?
विधानसभेत मस्तवाल अबू आझमीला चोपला तेव्हा मनात कुठेतरी बरं वाटलंच. विधानसभेसारख्या पवित्र ठिकाणी असं व्हायला नको होतं असे नक्राश्रूही कित्येकांनी ढाळले, पण चोर देवळात लपल्याने साधू होत नाही त्याला प्रसंगी मंदिरात घुसून चोपावे लागते, त्यामुळे झाले ते बरेच झाले. त्या एकंदर प्रकरणाबाबत वृत्तपत्रांत वेगवेगळ्या दृष्टीकोनातून आलेल्या बातम्या वाचल्या आणि काही मूलभूत प्रश्न पडले त्यांची उत्तरे शोधायचा प्रामाणिक प्रयत्न सुरु केलाय. मुळात मी संकुचित दृष्टीचा मुळ्ळीच नाही आणि म्हणून प्रत्येक व्यक्ती, देश, भाषा ह्यांच्याशी माझं नातं वेगळं आहे, असायलाच हवं. त्यामुळे प्रांतियता, भाषा एका प्रतलात, चौकटीत जपायलाच हवी असं मला मनापासून वाटतं. तसच डावा हात श्रेष्ठ की ऊजवा अशा फालतू वादातही मला अर्थ वाटत नाही त्यामुळे हिंदी भाषा मोठी कि मराठी, भारत जवळचा कि महाराष्ट्र असे प्रश्नच मला अस्थानी वाटतात, दोघेही एकमेकांस पूरक आहेत एवढंच म्हणता येईल.
मी मराठी आहे म्हणजे माझ्यापुरतं नेमकं काय?
१. माझी मातृभाषा मराठी आहे. मी मराठी बोलू, वाचू आणि लिहू शकतो. मला मराठीतून विचार व्यक्त करायला आवडतात. मला मराठी वृत्तपत्रे, साप्ताहिके, मासिके, दिवाळी अंक वाचायला आवडतात.
२. मी मराठी साहित्य वाचण्याचा आणि ते इतरांपर्यंत पोहोचवण्याचा प्रयत्न करतो. मी तुकाराम, रामदास, द्न्यानेश्वर, अत्रे, पुल, जीए, ग्रेस, पाडगावकर, कुसुमाग्रज, सावरकर तसेच इतर कैक मराठी साहित्यकांचा वारसा सांगतो.
३. मराठी रंगभूमी (व्यावसायिक तसेच प्रायोगिक) तसेच मराठी चित्रपटसृष्टीबद्दल मला प्रेम आहे.
४. मी मराठी माणसाशी मराठीतूनच बोलतो.
५. मी शिवाजी महाराजांचा वारसा सांगतो. त्यांनी आम्हाला स्वाभिमान, धाडस, शौर्य दिले हे अभिमानाने सांगतो. शिवाजी महाराज झाले नसते तर कदाचित ही भाषा, धर्म, संस्कृती मला मिळालीही नसती ह्याची मला जाणीव आहे (न होता शिवराय, तो सुंता सबकी होती, असे कविवर्यांचे बोल आहेत!).
६. महाराष्ट्राने भारताच्या स्वातंत्र्यसंग्रामात दिलेल्या योगदानाचा मला अभिमान असून, टिळक, तात्याराव सावरकरांसारख्या अनेक राष्ट्रीय नेत्यांनी वेचलेल्या आयुष्याची आणि भोगलेल्या कष्टांची मला जाणीव आहे.
७. संयुक्त महाराष्ट्राची चळवळ काय होती, ती कशी आणि का झाली ह्याची माहिती मी घेतली आहे शिवाय माझ्या बरोबरीच्या तसेच पुढील पिढीपर्यंत ती माहिती पोहोचवण्याचा माझा प्रयत्न आहे (ह्यावेळच्या मायबोलीच्या दिवाळी अंकात केदार जोशी यांनी ह्यासंबधी विस्तृत लेख लिहिला आहे.) मुंबई ही महाराष्ट्रात राहावी आणि ती मराठी भाषिकांची व्हावी म्हणून ज्या हुतात्म्यांनी रक्त सांडले त्यांसाठी मी सदैव कृतद्न्य आहे. आज केवळ त्यांच्यामुळेच मी माझ्या महाराष्ट्राचा वारसा सांगू शकतो.
८. चैत्र शुद्ध प्रतिपदेला म्हणजे गुढीपाडव्याला नविन वर्ष सुरू होत असून गणपती, गोविंदा, दसरा, दिवाळी असे मराठी मनाच्या जवळचे सण मी उत्साहाने साजरे करतो.
९. महाराष्ट्रातल्या गड किल्ल्यांवर आणि वनसंपत्तीवर माझा जीव आहे.महाराष्ट्रात राहाणाया मग तो कुठूनही येवो, प्रत्येकाने इथल्या मातीवर, भाषेवर आणि संस्कृतीवर भरभरून प्रेम करावे, इथे समरसून जावे असे मला मनापासून वाटते.
१०. पुरणपोळी, कांद्याचे थालिपीठ, झुणका भाकर, भरले वांगे असे अस्सल मराठी पदार्थ मला मनापासून आवडतात.
११. महाराष्ट्र राज्यापुढचे प्रश्न तसेच बेळगाव सीमा प्रश्न ह्याबद्दल मी जागरुकतेने माहिती करुन घेतो. तसेच महाराष्ट्रात काम करणाया विविध सामाजिक संस्था, त्यांची कामे आणि समाजसेवक (गाडगेबाबा, फुले, आमटे, लहाने, बावीस्कर इ.) ह्यांविषयी मी सदैव कृतद्न्य आहे.
१२. भारतीय स्तरावर किंवा इतर राज्यातील मित्रांशी बोलताना मी महाराष्ट्राची बाजू मांडतो. मेहनती, स्वयंसिद्ध, हुशार, प्रामाणिक, शूर, पापभिरू, साहित्यप्रेमी अशी मराठी माणसाची प्रतिमा मी इतरांपुढे मांडतो. मराठा रेजिमेंट आणि त्यांच्या पराक्रमाबद्दल अभिमानाने सांगतो. आत्ममग्न, कूपमंडूक, एकीचा अभाव, भाऊबंदकी, व्यापार तसेच खूप पैसे कमाण्याविषयी अनास्था असे मराठी माणसाचे दुर्गुणही मी मान्य करतो :)
मुख्य म्हणजे माझी मातृभाषा मराठी असणं आणि मी महाराष्ट्रीय असणं हे मी भारतीय असण्याच्या कुठेही आड येत नाही. जसे की मी एकाचवेळी कोणाचा तरी नवरा आहे, मुलगा आहे, भाऊ आहे आणि बापही. त्यांच्याशी माझी नाती ही परस्परपूरक राहातील अशी ठेवणे मला महत्त्वाचे. तसच भाषेचं. घटनेने आपल्याला भाषावार प्रांतरचना दिली आहे. घटनात्मक लढा देऊन मुंबई महाराष्ट्राने मिळवली आहे. मुंबईचं मराठीपण टिकवण्याची जबाबदारी आपली. हिंदीचा, इंग्रजीचा दुस्वास न करताही मराठी आपली आहे. मुंबई ही सगळ्या भारतियांचीही नक्कीच आहे, पण इथे येऊन दादागिरी करणाया उपयांची नक्कीच नाही. ती महाराष्ट्राची आहे आणि तिची अधिकृत भाषा मराठी आहे हे मान्य करा आणि मग इथे राहा. मराठी माणूस सहिष्णु आहे ह्याचा अर्थ तो षंढ आहे असा काढू नका. चवताळून उठला तर मदांध तख्त फोडण्याचे सामर्थ्य मराठी भाषेत तसेच माणसांत नक्कीच आहे आणि संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीने ते सप्रमाण सिद्ध केलय. दुर्दैवाचा भाग असा की, पूर्वापार महाराष्ट्राला दुही ने स्वकीयांचा जेवढा त्रास झालाय तितका त्रास इतर राज्यांना झाला नसावा. अबू आझमी सारखा उपरा मराठी अस्मितेचा अपमान महाराष्ट्राच्या विधानसभेत करतो आणि मनसे सोडली तर इतर मराठी भाषिक आमदार गप्प राहातात साधा निषेध सुद्धा करत नाहीत हे मराठीचेच दुर्दैव, मला खरच त्या सगळ्या आमदारांची लाज वाटते.. आज अत्रे असायला हवे होते, मराठात एक सणसणीत अग्रलेख वाचायला मिळाला असता असं वाटल्यावाचून राहावत नाही. स्वत:ला छत्रपती म्हणवून ताठ मानेने उभे राहाणारे शिवराय एकच, बाकी मराठ्यांनी अटकेपार झेंडे लावले असं आपण म्हटलं तरी बयाच मराठी सरदारांनी दिल्लीच्या तख्तापुढे झुकण्यातच समाधान मानलं आणि त्यांची गादी पुढे ह्या महाराष्ट्रातल्या कॊंग्रेजी नेत्यांनी चालवली, यशवंतराव, शंकररावांपासून अगदी अंतुले, देशमुख, अशोकरावांपर्यंत. इतकेच काय जेव्हा वरळीच्या पूलाचे उद्घाटन झाले तेव्हा शरद पवारांनी पूलास राजीव गांधींचे नाव द्यावे असे भाषणात सांगून सोनियाजींना खूष करण्याचा केविलवाणा प्रयत्न केला तेव्हा त्यांनी उभ्या महाराष्ट्राचा स्वाभिमान त्या सागरी सेतूवर टांगला. ह्याच साठी राष्ट्रवादीची स्थापना झाली होती का हा प्रश्न त्यांना कोण विचारणार? मराठी माणूस कितीही कर्तुत्ववान म्हटला तरी असा दिल्लीपुढे नतमस्तक होण्यात धन्यता मानतो हेच महाराष्ट्रचं दुर्दैव.
तर यातून पुढे काय? राजसाहेबांनी सुरुवात तर चांगली केलेय. त्यांचे ४ आमदार गेले पण त्यांनी बरच काही कमवलय. पुढच्या निवडणूकांत ह्याचा मनसेला फायदा नक्की होणार. बसेस जाळणे, तोडफोड असले प्रकार थांबवून काही विधेयक कामे राजसाहेब करतात का हे पहायचे. सचिनला मुद्दाम अस्थायी प्रश्न विचारून हिंदी माध्यमांनी पुन्हा एकदा मराठी माणूस फोडायचा प्रयत्न केलाय आणि सचिनच्या वक्तव्यावर टीका करून बाळासाहेबांनी पुन्हा आफत ओढवून घेतलेय.(आठवा पूर्वी महाराष्ट्रभूषण पु. लं वर बाळासाहेबांनी अशीच आगपाखड करुन मराठी मनाला नख लावलं होतं), तर उद्धवसाहेब गप्प! (सेनेचे असं सगळंच चुकत चाल्लय का?) सगळ्यात म्हणजे मराठी माणूस फक्त प्रांतिक आणि संकुचित विचार करतो असं गरळ ओकून हिंदी मिडीया धूळफेक करू पाहात आहे. राष्ट्रीयत्वाचा हिरीरेने पुरस्कार करणाया आणि त्यासाठी सर्वस्वाची होळी करणाया टिळक, आगरकर, फडके, सावरकर ह्यापासून अगदी कामटे, ओंबाळे, करकरे आणि साळसकर सगळ्यांच्याच कर्तव्यदक्षतेचा, राष्ट्रभक्तीचा हा अपमान आहे. ह्यापासून आपण वेळीच सावध व्हायला हवं. ह्यासाठी मी काय करू शकतो --
१. मराठी बाणा आणि राष्ट्रभक्ती ह्या परस्पर पूरक गोष्टी आहेत हे ठणकावून सांगायला हवं.
२. मुंबईत काम करणाया परप्रांतियांना सामावून घेताना ते इथल्या संस्कृतीत सामावले जातील हे बघायला हवं. घटनेने दिलेले स्थानिकांचे हक्क डावलून बाहेरून आलेल्यांचे फाजील लाड होणार नाहीत हे पहायला हवं
३. स्थानिकांना कामात, नोकयांत प्राधान्य मिळेल (उदा. स्थानियलोकाधिकार समिती) ह्याचा पाठपुरावा करायला हवा
४. पुढची पिढी जागतिक स्पर्धेसाठी तयार करताना (इंग्रजी माध्यमात शिकण्यात काहीच गैर नाही, उलट आवश्यकच आहे) त्यांना मराठी भाषा आणि संस्कृतीची ओळख आणि आवड राहील ह्याची जबाबदारी घ्यायला हवी.
अजून बरंच काही करता येण्यासारखं आहे पण मराठीच्या मुद्द्यावरुन सजग राहाण हे तूर्त महत्त्वाचं.
जय हिंद! जय महाराष्ट्र! (होय, महाराष्टाच्या जयजयकारा आधी भारताचा जयजयकार होतोच नेहमी, त्यामुळे मराठ्यांच्या राष्ट्रभक्तीवर शंका घेण्याची गरज नाही!)
Sunday, September 20, 2009
भटकंती, अमेरीकेच्या पश्चिम किनायावरची - भाग ५ (अंतिम भाग)
दिवस सातवा (एमट्रॆक - ऒकलंड ते लॊस एंजिल्स)
ह्या पश्चिम किनायावरच्या प्रवासाचे नियोजन करताना, सॆन फ्रान्सिस्कोमधून खाली लॊस एंजिल्स मधे कसे यायचे याबाबत बरेच पर्याय होते. गाडी भाड्याने घेऊन सुकोया नॆशनल पार्क मधे जायचे, तिथे एक रात्र थांबून लॊस एंजिल्स मधे पोहोचायचे असाही विचार होता. पण सरतेशेवटी ऎमट्रॆक ह्या रेल्वेने येण्याचा निर्णय आम्ही घेतला आणि तो किती योग्य होता हे लग्गेच जाणवलं.
सकाळी लवकर उठून आम्ही फोस्टर सिटीवरून पुन्हा सॆन फ्रान्सिस्कोच्या डाऊनटाऊन मध्ये गेलो. टॆक्सी करून पिअर २ वर एमट्रॆकच्या प्रवेशद्वारी पोहोचलो. हवेत छान गारवा होता, तिथेच कॊफी घेऊन सकाळी जॊगिंग ट्रॆक वर धावणारी माणसे, आसपासच्या शहरातून फेरीने(बोटीने) डाऊनटाऊनला कामासाठी रोज येणाया माणसांची लगबग, जगप्रसिद्ध ऒकलंड पूलावरून अव्याहत सुरू असणारी वाहनांची रहदारी बघत अर्धा तास पटकन गेला. आम्हाला घेऊन ऒकलंड स्थानकावर जाणारी बस आली आणि आम्ही तिथेच बॆग चेक इन करून बस मध्ये बसलो. त्याच भल्या मोठ्या ऒकलंड ब्रिजवरून आमची बस गेली आणि ह्या पुलावरुन प्रवास करण्याचा काही मिनिटे का होईना आनंद लुटता आला. ऒकलंड रेल्वे स्थानकावर फार थांबायला लागलं नाही, पंधरा वीस मिनिटांत गाडी आली. यापूर्वी एमट्रॆकने प्रवास करण्याचा योग आला नव्हता त्यामुळे उत्सुकता होतीच. आम्ही ट्रेनमध्ये स्वतंत्र खोली आरक्षित केली होती त्यामधेच सकाळची न्याहारी, डेकवर दोन्ही वेळचे जेवण अंतर्भूत होते. गाडी सुटली तेव्हा लगेचच ब्रेकफास्टची वेळ झाली होती आणि गाडीतल्या डेकवर जाऊन आम्ही कॊफी फळे घेऊन ब्रेकफास्ट केला.
थोडं ह्या ट्रेनविषयी. अमेरिकेतला सगळ्यात निसर्गसौंदर्याने परिपूर्ण असलेला असा हा रेल्वे रुट. वॊशिंग्टन स्टेटमधल्या सिऎटल मध्ये सुरु होऊन ही ट्रेन ऒरेगॊन राज्य ओलांडून कॆलिफॊर्नियात येते आणि खाली सॆन डिएगो पर्यंत जाते. साधारण ३५ तासांचा एकूण प्रवास. वाटेत कॆलिफॊर्नियातल्या सॆक्रोमेंटो, ओकलंड (जिथे आम्ही चढलो), सॆन होझे, सॆंटा बार्बरा, लॊस एंजिल्स (जिथे आम्ही उतरलो) ते सॆन डियॆगो अशा अनेक निसर्गसंपन्न ठिकाणांना जोडत,कधी पॆसिफीक समुद्राला खेटून तर कधी हिरव्यागार शेतांमधून ही ट्रेन जाते.
रेल्वेच्या मधल्या एका बोगीत सगळ्याच लोकांना केवळ निसर्गसौंदर्य न्याहाळता यावं म्हणून काचेच्या मोठ्या खिडक्यांची सोय केली होती. आमची आरक्षित बसायची जागा म्हणजे छोटेखानी रुमच. त्यातच दोन मोठ्या काचांची खिडकी, जेणेकरुन तेथेच बसून बाहेरील निसर्गाचा आस्वाद घेता येईल अशी सोय केली असल्याने आम्हाला जागा रिकामी होण्याची वाट बघायची गरज नव्हती. मस्त हातपाय पसरुन गप्पा मारत आम्ही प्रशांत महासागराचा पसारा, लाटांची खळखळ अनुभवत होतो आणि ते ही तासंन तास. आपण जेव्हा कुठेही समुद्रकिनारी जातो तेव्हा ते समुद्रकिनारे माणसांनी जाऊन जाऊन थोडेफार का होईना पूर्ण नैसर्गिक स्वरुपात दिसू शकत नाही, त्यांच्या काठचं वन्यजीवन पण आपल्याला दिसतं ते फक्त डिस्कव्हरीवरच. पण ह्या प्रवासात असे कितीतरी किनारे जिथे जायचे रस्ते आणि वाटाच नाही ते जस्सेच्या तसे त्यांच्या रांगड्या स्वरुपात गाडीत बसून बघता आले. पश्चिम किनारपट्टी असल्याने एक सुंदर सूर्यास्त बघता आला. गाडीत लॆपटॊपवर जुनी गाणी ऐकत मधेच पु ल/ व पु ऐकत(खोलीत इलेक्ट्रीसिटीची सोय होती) आणि बाहेरचं विश्व बघत दिवसभराचा प्रवास कसा संपला कळलं नाही. सरु नये ही वाट असं सारखं वाटत होतं, विशेषत: सॆंटा बार्बरा येथले बीचेस बघताना, विस्तीर्ण शेते बघताना. निसर्गाने किती मुक्त हस्ते उधळण केलेय आणि मुख्य म्हणजे माणसाने सुनियोजनाने निसर्गाचं देणं कसं छान जपलय, वाढवलय हे जवळून बघता आलं. मनात आलं, कोकणातली आपली जमिन, हवामानही असंच, मग आपल्यालाही जमेल का इतकं सुजलां सुफलां करायला कोकणाला. कोकणच कॆलिफॊर्निया करायचा म्हणजे नेमकं काय हे तेव्हा लक्षात आलं! रात्री नऊच्या दरम्यान आम्ही लॊस एंजिल्सला पोहोचलो आणि मुक्कामी गेलो.
दिवस आठवा (लोस एंजिल्स हॊलीवूड, बेव्हरली हिल्स)
लॊस एंजिल्सचं हॊलीवूड बघायला आम्ही सकाळीच बाहेर पडलो. कॊडॆक थिएटर जिथे ऒस्कर ऎवॊर्ड होतात तिथे पोहोचलो तर बाहेर रस्त्यावर बाजूच्या चायनीज थिएटरबाहेर वेगवेगळ्या वेषभूषेत कलाकार, खूप सारे प्रवासी आणि त्यांच्याबरोबर फोटो काढून (पैसे देऊन) घेण्याची झुंबड.
तेथे फूटपाथ वरच्या लाद्यांवर हॊलीवूडच्या कित्येक कलाकारांचे ठसे असलेल्या चांदण्या कोरल्या आहेत. तेथूनच आम्ही स्टारलाईनची ऒपन टॊप सिटी टूर बस पकडली
आणि हॊलीवूड्ची फेरी मारली. चायनिस थिएटर्वरून निघून गिटार सेंटर, द कॊमेडी स्टोर, बेव्हरली हिल्स, सॆंटा मोनिका, फार्मर्स मार्केट, सी बी एस, सायलंट मूव्ही थिएटर, पॆरामाऊंट पिक्चर्स स्टुडिओ आणि ती जगप्रसिद्ध हॊलीवूड असं मोठ्ठ्या अक्षरात लिहीलेली डोंगरावरची खूण असं बघत शेवटी कोडॆक थिएटरपाशी उतरलो. वाटेत बसमध्ये आम्हाला लॊस एंजिल्स शहर, तिथे राहाणारी माणसे, हॊलीवूड व्यवसाय, नटनट्यांची आवडती रेस्टॊरंट्स, एखाद्या नशीब अजमवायला इथे आल्याने सामान्य कलाकाराने घेतलेली असामान्य झेप, त्यांचे अनुभव आणि एकंदर हॊलीवूडचा, इथल्या श्रीमंतीचा कॆलिफॊर्निया राज्यावर आणि पर्यायाने अमेरिकेवर असलेला ठसा तसेच प्रभाव ह्यांची सुंदर ओळख करुन दिली. थोडावेळ कोडॆक थिएटरमध्ये फिरून आम्ही पुन्हा मुक्कामी परतलो. संध्याकाळी मित्रांबरोबर फिरुन दुसया दिवशीच्या सॆन डिऎगोच्या तयारीस लागलो.
दिवस नववा (सॆन डिऎगो)
सकाळी गाडी भाड्याने घेऊन आम्ही लॊस एंजिल्सवरून सॆन डिएगोला निघालो. इथल्या रस्त्यांविषयी, बंपर टू बंपर वाहतूकी विषयी आणि तिच्या वेगाविषयी बरंच ऐकलं होतं. तो थरार, हो थरारच म्हणायला हवा, अनुभवता आला. सहा ते आठ पदरी रस्ते क्षणात बदलाव्या लागणाया लेन्स आणि डाव्या, उजव्या कुठल्याही बाजूने पुढे जाऊ पहाणाया उधाण गाड्या सगळं थोडं नवं होतं पण लवकरच त्याचा सराव झाला आणि सुसाट वेगाने सॆन डिएगो झू पाशी येऊन पोहोचलो. लॊंग विकेंड असल्याने गर्दीही खूप होती. आम्ही पोहोचेपर्यंत पार्क सुरु झाले होते आणि नेहमीचे पार्किंग संपले होते पण सुदैवाने जवळच जास्तीच्या पार्किंगची सोय केली होती. गंमतीची गोष्ट म्हणजे तेथेच बाजूला आम्हाला ’उपास’ स्ट्रीट दिसला :-)
सॆन डिएगो वाइल्ड लाईफ आणि झू ह्या पैकी एकच बघणे शक्य असल्याने आम्ही झू बघणे पसंत केले. ह्यापूर्वी ओमाहाचा आणि डॆलस मधला झू पाहिला असल्याने तसं विशेष नाविन्य नव्हतं तरीही पोलार बेअर, सिंह, वाघ, पांण्डा अगदी जवळून बघता आले. दिवसभर तेथे फिरून संध्याकाळी त्याच वेगवान बाहतूकीमधून आम्ही लॊस एंजिल्सला आर्टॆशियावर पोहोचलो. तेथे भारतीय हॊटेलात स्नॆक्स आणि मग जेवण करून आम्ही रात्री मुक्कामी पोहोचलो.
दिवस दहावा (कोलंबिया परत..)
सकाळीच आम्ही लॊस एंजिल्स विमानतळावर पोहोचलो. पश्चिम किनायावरून पूर्व किनायावर यायचं म्हणजे वेळेचा फरक भरून काढता प्रवासास खूप वेळ लागतो. संध्याकाळपर्यंत कोलंबियात पोहोचून नविन आठवड्यासाठी सज्ज झालो. ह्या पश्चिम किनायावरच्या प्रवासाच्या सुरम्य आठवणीं मात्र कायम स्मरणात राहतील.
- समाप्त
ह्या पश्चिम किनायावरच्या प्रवासाचे नियोजन करताना, सॆन फ्रान्सिस्कोमधून खाली लॊस एंजिल्स मधे कसे यायचे याबाबत बरेच पर्याय होते. गाडी भाड्याने घेऊन सुकोया नॆशनल पार्क मधे जायचे, तिथे एक रात्र थांबून लॊस एंजिल्स मधे पोहोचायचे असाही विचार होता. पण सरतेशेवटी ऎमट्रॆक ह्या रेल्वेने येण्याचा निर्णय आम्ही घेतला आणि तो किती योग्य होता हे लग्गेच जाणवलं.
सकाळी लवकर उठून आम्ही फोस्टर सिटीवरून पुन्हा सॆन फ्रान्सिस्कोच्या डाऊनटाऊन मध्ये गेलो. टॆक्सी करून पिअर २ वर एमट्रॆकच्या प्रवेशद्वारी पोहोचलो. हवेत छान गारवा होता, तिथेच कॊफी घेऊन सकाळी जॊगिंग ट्रॆक वर धावणारी माणसे, आसपासच्या शहरातून फेरीने(बोटीने) डाऊनटाऊनला कामासाठी रोज येणाया माणसांची लगबग, जगप्रसिद्ध ऒकलंड पूलावरून अव्याहत सुरू असणारी वाहनांची रहदारी बघत अर्धा तास पटकन गेला. आम्हाला घेऊन ऒकलंड स्थानकावर जाणारी बस आली आणि आम्ही तिथेच बॆग चेक इन करून बस मध्ये बसलो. त्याच भल्या मोठ्या ऒकलंड ब्रिजवरून आमची बस गेली आणि ह्या पुलावरुन प्रवास करण्याचा काही मिनिटे का होईना आनंद लुटता आला. ऒकलंड रेल्वे स्थानकावर फार थांबायला लागलं नाही, पंधरा वीस मिनिटांत गाडी आली. यापूर्वी एमट्रॆकने प्रवास करण्याचा योग आला नव्हता त्यामुळे उत्सुकता होतीच. आम्ही ट्रेनमध्ये स्वतंत्र खोली आरक्षित केली होती त्यामधेच सकाळची न्याहारी, डेकवर दोन्ही वेळचे जेवण अंतर्भूत होते. गाडी सुटली तेव्हा लगेचच ब्रेकफास्टची वेळ झाली होती आणि गाडीतल्या डेकवर जाऊन आम्ही कॊफी फळे घेऊन ब्रेकफास्ट केला.
थोडं ह्या ट्रेनविषयी. अमेरिकेतला सगळ्यात निसर्गसौंदर्याने परिपूर्ण असलेला असा हा रेल्वे रुट. वॊशिंग्टन स्टेटमधल्या सिऎटल मध्ये सुरु होऊन ही ट्रेन ऒरेगॊन राज्य ओलांडून कॆलिफॊर्नियात येते आणि खाली सॆन डिएगो पर्यंत जाते. साधारण ३५ तासांचा एकूण प्रवास. वाटेत कॆलिफॊर्नियातल्या सॆक्रोमेंटो, ओकलंड (जिथे आम्ही चढलो), सॆन होझे, सॆंटा बार्बरा, लॊस एंजिल्स (जिथे आम्ही उतरलो) ते सॆन डियॆगो अशा अनेक निसर्गसंपन्न ठिकाणांना जोडत,कधी पॆसिफीक समुद्राला खेटून तर कधी हिरव्यागार शेतांमधून ही ट्रेन जाते.
रेल्वेच्या मधल्या एका बोगीत सगळ्याच लोकांना केवळ निसर्गसौंदर्य न्याहाळता यावं म्हणून काचेच्या मोठ्या खिडक्यांची सोय केली होती. आमची आरक्षित बसायची जागा म्हणजे छोटेखानी रुमच. त्यातच दोन मोठ्या काचांची खिडकी, जेणेकरुन तेथेच बसून बाहेरील निसर्गाचा आस्वाद घेता येईल अशी सोय केली असल्याने आम्हाला जागा रिकामी होण्याची वाट बघायची गरज नव्हती. मस्त हातपाय पसरुन गप्पा मारत आम्ही प्रशांत महासागराचा पसारा, लाटांची खळखळ अनुभवत होतो आणि ते ही तासंन तास. आपण जेव्हा कुठेही समुद्रकिनारी जातो तेव्हा ते समुद्रकिनारे माणसांनी जाऊन जाऊन थोडेफार का होईना पूर्ण नैसर्गिक स्वरुपात दिसू शकत नाही, त्यांच्या काठचं वन्यजीवन पण आपल्याला दिसतं ते फक्त डिस्कव्हरीवरच. पण ह्या प्रवासात असे कितीतरी किनारे जिथे जायचे रस्ते आणि वाटाच नाही ते जस्सेच्या तसे त्यांच्या रांगड्या स्वरुपात गाडीत बसून बघता आले. पश्चिम किनारपट्टी असल्याने एक सुंदर सूर्यास्त बघता आला. गाडीत लॆपटॊपवर जुनी गाणी ऐकत मधेच पु ल/ व पु ऐकत(खोलीत इलेक्ट्रीसिटीची सोय होती) आणि बाहेरचं विश्व बघत दिवसभराचा प्रवास कसा संपला कळलं नाही. सरु नये ही वाट असं सारखं वाटत होतं, विशेषत: सॆंटा बार्बरा येथले बीचेस बघताना, विस्तीर्ण शेते बघताना. निसर्गाने किती मुक्त हस्ते उधळण केलेय आणि मुख्य म्हणजे माणसाने सुनियोजनाने निसर्गाचं देणं कसं छान जपलय, वाढवलय हे जवळून बघता आलं. मनात आलं, कोकणातली आपली जमिन, हवामानही असंच, मग आपल्यालाही जमेल का इतकं सुजलां सुफलां करायला कोकणाला. कोकणच कॆलिफॊर्निया करायचा म्हणजे नेमकं काय हे तेव्हा लक्षात आलं! रात्री नऊच्या दरम्यान आम्ही लॊस एंजिल्सला पोहोचलो आणि मुक्कामी गेलो.दिवस आठवा (लोस एंजिल्स हॊलीवूड, बेव्हरली हिल्स)
लॊस एंजिल्सचं हॊलीवूड बघायला आम्ही सकाळीच बाहेर पडलो. कॊडॆक थिएटर जिथे ऒस्कर ऎवॊर्ड होतात तिथे पोहोचलो तर बाहेर रस्त्यावर बाजूच्या चायनीज थिएटरबाहेर वेगवेगळ्या वेषभूषेत कलाकार, खूप सारे प्रवासी आणि त्यांच्याबरोबर फोटो काढून (पैसे देऊन) घेण्याची झुंबड.
तेथे फूटपाथ वरच्या लाद्यांवर हॊलीवूडच्या कित्येक कलाकारांचे ठसे असलेल्या चांदण्या कोरल्या आहेत. तेथूनच आम्ही स्टारलाईनची ऒपन टॊप सिटी टूर बस पकडली आणि हॊलीवूड्ची फेरी मारली. चायनिस थिएटर्वरून निघून गिटार सेंटर, द कॊमेडी स्टोर, बेव्हरली हिल्स, सॆंटा मोनिका, फार्मर्स मार्केट, सी बी एस, सायलंट मूव्ही थिएटर, पॆरामाऊंट पिक्चर्स स्टुडिओ आणि ती जगप्रसिद्ध हॊलीवूड असं मोठ्ठ्या अक्षरात लिहीलेली डोंगरावरची खूण असं बघत शेवटी कोडॆक थिएटरपाशी उतरलो. वाटेत बसमध्ये आम्हाला लॊस एंजिल्स शहर, तिथे राहाणारी माणसे, हॊलीवूड व्यवसाय, नटनट्यांची आवडती रेस्टॊरंट्स, एखाद्या नशीब अजमवायला इथे आल्याने सामान्य कलाकाराने घेतलेली असामान्य झेप, त्यांचे अनुभव आणि एकंदर हॊलीवूडचा, इथल्या श्रीमंतीचा कॆलिफॊर्निया राज्यावर आणि पर्यायाने अमेरिकेवर असलेला ठसा तसेच प्रभाव ह्यांची सुंदर ओळख करुन दिली. थोडावेळ कोडॆक थिएटरमध्ये फिरून आम्ही पुन्हा मुक्कामी परतलो. संध्याकाळी मित्रांबरोबर फिरुन दुसया दिवशीच्या सॆन डिऎगोच्या तयारीस लागलो.
दिवस नववा (सॆन डिऎगो)
सकाळी गाडी भाड्याने घेऊन आम्ही लॊस एंजिल्सवरून सॆन डिएगोला निघालो. इथल्या रस्त्यांविषयी, बंपर टू बंपर वाहतूकी विषयी आणि तिच्या वेगाविषयी बरंच ऐकलं होतं. तो थरार, हो थरारच म्हणायला हवा, अनुभवता आला. सहा ते आठ पदरी रस्ते क्षणात बदलाव्या लागणाया लेन्स आणि डाव्या, उजव्या कुठल्याही बाजूने पुढे जाऊ पहाणाया उधाण गाड्या सगळं थोडं नवं होतं पण लवकरच त्याचा सराव झाला आणि सुसाट वेगाने सॆन डिएगो झू पाशी येऊन पोहोचलो. लॊंग विकेंड असल्याने गर्दीही खूप होती. आम्ही पोहोचेपर्यंत पार्क सुरु झाले होते आणि नेहमीचे पार्किंग संपले होते पण सुदैवाने जवळच जास्तीच्या पार्किंगची सोय केली होती. गंमतीची गोष्ट म्हणजे तेथेच बाजूला आम्हाला ’उपास’ स्ट्रीट दिसला :-)
सॆन डिएगो वाइल्ड लाईफ आणि झू ह्या पैकी एकच बघणे शक्य असल्याने आम्ही झू बघणे पसंत केले. ह्यापूर्वी ओमाहाचा आणि डॆलस मधला झू पाहिला असल्याने तसं विशेष नाविन्य नव्हतं तरीही पोलार बेअर, सिंह, वाघ, पांण्डा अगदी जवळून बघता आले. दिवसभर तेथे फिरून संध्याकाळी त्याच वेगवान बाहतूकीमधून आम्ही लॊस एंजिल्सला आर्टॆशियावर पोहोचलो. तेथे भारतीय हॊटेलात स्नॆक्स आणि मग जेवण करून आम्ही रात्री मुक्कामी पोहोचलो.दिवस दहावा (कोलंबिया परत..)
सकाळीच आम्ही लॊस एंजिल्स विमानतळावर पोहोचलो. पश्चिम किनायावरून पूर्व किनायावर यायचं म्हणजे वेळेचा फरक भरून काढता प्रवासास खूप वेळ लागतो. संध्याकाळपर्यंत कोलंबियात पोहोचून नविन आठवड्यासाठी सज्ज झालो. ह्या पश्चिम किनायावरच्या प्रवासाच्या सुरम्य आठवणीं मात्र कायम स्मरणात राहतील.
- समाप्त
Sunday, August 9, 2009
भटकंती, अमेरीकेच्या पश्चिम किनायावरची - भाग ४
दिवस सहावा (सॆनफ्रान्सिस्को डाऊनटाऊन, पिअर ३९, मूर वूड्स, ससॆलिटो, गोल्डन गेट ब्रिज)
सकाळी थोडं लवकर उठून आम्ही फोस्टर सिटीवरुन सॆनफ्रान्सिस्को डाऊनटाऊन मधे जाणारी बस पकडली. पूर्व किनायावरच्या न्यूयॊर्कला तोडीस तोड असं हे पश्चिम किनायावरच सॆनफ्रासिस्को. बरचं वाचलं आणि ऐकलं होतं ह्या शहराबद्दल. दोघांचा मुंबईचा पिंड असल्याने अशा शहरांच्या डाऊनटाऊन मध्ये बिझनेस डे मध्ये फिरण्याची ईच्छा आणि उत्सुकता आम्हाला नेहमीच असते. साधारण पाऊण तास प्रवास करून आम्ही डाऊनटाऊन मध्ये पोहोचलो. आमच्या बरोबरचे सगळेच जण फोस्टर सिटी मध्ये राहून रोज सॆन फ्रान्सिस्कोमध्ये कामासाठी अपडाऊन करणारे चाकरमानी असल्याच दिसून आलं. उतरल्यावर पहिलं काही जाणवलं असेल तर चढ उतार असलेले रस्ते. इतके की त्यावर सलग चालण कठीण व्हावं. आम्ही सिटी टूरच्या ऒफीस पर्यंत टॆक्सी केली आणि बरोबर ९ च्या दरम्यान आमची मिनी बस गोल्डन गेट च्या व्हिस्टा पॊईंटच्या दिशेने निघाली. स्वच्छ सूर्यप्रकाश आणि हलकीशी थंडी अशी सुंदर हवा पसरली होती.
व्हिस्टा पॊईंटवर पंधरा मिनिटं थांबून आम्ही तो प्रसिद्ध गोल्डन गेट ब्रिज पाहिला, वेगवेगळ्या कोनातून त्याचे फोटो घेतले. सोन्याच्या शोधार्थ जेव्हा धंदेवाईक लोकं आणि खाण कामगार, कॆलिफोर्नियामध्ये आले तेव्हा फेरीचा म्हणजे बोटींचा वापर बंदरात ये-जा करण्यासाठी होत असे. कडाक्याची थंडी, खाया पाण्याच्या प्रवाहाचा, वायाचा तसेच लाटांचा प्रचंड जोर, मिलीटरीचा सुरक्षिततेच्या कारणाने विरोध, त्यातच आलेली सगळ्यात मोठी आर्थिक मंदी ह्यांना तोंड देत १९३२ ते १९३७ दरम्यान हा ब्रिज बांधला गेला. त्याचा रंग कोणता ठेवायचा ह्याविषयी सुद्धा खूप वाद झाले आणि शेवटी आंतरराष्ट्रीय मान्यता असलेला लाल रंग ठरवण्यात आला. अनेकानेक चित्रकारांना, छायाचित्रकारांना आणि सिनेमावाल्यांना खुणावया ह्या गोल्डन गेट ची नजाकत, अदा नजरेत साठवत आम्ही मूर वूड्स च्या दिशेने निघालो.
साधारण अर्धा तास वळवळण्याच्या घाटातून जात आम्ही मूर वूड्स मध्ये पोहोचलो. प्रसिद्ध पर्यावरणवादी जॊन मूर ह्याच्या स्मृती प्रित्यर्थ ह्या संरक्षित जंगलांना मूर वूड्स नाव देण्यात आले. १९०८ मध्ये तत्कालिन अध्यक्ष रुझवेल्ट ह्यांनी जुनी जंगले जपण्यासंबंधिचा कायदा करुन आणि मूर वूड्स ना राष्ट्रीय मालमत्ता जाहीर करून अधिकृत संरक्षण दिले. आज कोस्टल रेडवूड्स बघण्याचे मूर वूड्स हे एकमेव ठिकाण उरले आहे. अतिशय जाणीवपूर्वक नवनवीन तंत्रद्न्यानाचा वापर करून ह्या जंगलांची काळजी घेतली गेली आहे. आत शिरल्यावर सुमारे दीड तास गर्द जंगलातून रेड वूड्स झाडे, वेगवेगळे पक्षी, ढोली, ओहोळ बघत आम्ही भटकत होतो.
तिथून परतून आम्ही मिनी व्हॆनमधून सॊसेलिटॊ ह्या छोटेखानी समुद्र किनायावरच्या आखीव रेखीव शहरात आलो. समोर पसरलेला शांत समुद्र, बंदराला उभी असलेली गलबत, लाटांचा खळाळता बारीकसा आवाज अतिशय प्रसन्न वातावरण. आपलं वेगळेपण ह्या ठिकाणाने जपलेलं लग्गेच जाणवत. खास सी फूडसाठी जमलेली खव्वयांची गर्दि, एखाद्या पर्यटन स्थळी असावं असं उत्सवी वातावरण आणि रस्त्याने निवांत फिरत विंडो शॊपिंग करणारी माणसं, भान हरपून जातं बघताना. ह्या शहराच्या परिसरात कुठल्याही वॊलमार्ट, केमार्ट, मॆक डी, स्टार बक्स सारख्या ब्रॆंडेड आणि साखळी दुकानांना, हॊटेलांना परवानगी नाही. जे काही असेल ते छोटेखानी स्थानिक दुकान. तिथेच साधारण अर्धा तास फिरून आम्ही पिअर ३९ वर नेणारी ओपन रुफ बस पकडली. येताना बसमध्ये सॊसेलिटो शहराची तसेच सॆनफ्रान्सिस्कोची बरीच माहिती मिळाली. ’पर्सूट ऒफ हॆप्पीनेस’ ह्या सिनेमामधून ह्या शहराची पूर्वी ओळख झाली होतीच. गेली तीन शतक लोकांना आकर्षित करणाया, कामाची कधीही कमी नसलेल्या ह्या शहराबद्दल, तिथली म्युझियम्स, संशोधन केंद्रे तसेच शहरावर असलेली आर्थिक उलाढालींची जबाबदारी, वाढणारी लोकसंख्या त्यातून निर्माण होत असलेल्या समस्या सगळ्यांच उहापोह त्या थोड्यावेळात बसमधील समालोचकाने केला. थोड्याच वेळात आमची बस गोल्डन गेट ब्रिजवर आली आणि घोंघावणारा वारा कापत गोल्डन गेट ब्रिजवरून जातानाचा आनंद उपभोगता आला.
तेथूनच समुद्रात दिसणारं अल्कार्टाझ चं बेटही आम्ही पाहिलं, कैद्यांना डांबण्याचं हे ठिकाण. इथून अत्तापर्यंत झालेले कैद्यांचे पलायनाचे कित्येक प्रयत्न फसले आहेत त्ते ह्याच्या भौगोलिक स्थानामुळे. कडाक्याची थंडी आणि बर्फासारखे थंड पाणी पोहून बेटापासून समुद्र किनारी येणे अगदी उन्हाळ्यात सुद्धा अशक्य , थंडीत आणि धुक्यात तर शक्यच नाही.
पिअर ३९ जवळ आम्ही बस मधून उतरलो आणि चालत समुद्र किनायावर फिरू लागलो. पर्यटकांनी सदाबहार असा हा परिसर. सॆन फ्रान्सिस्को शहरात येणारा प्रत्येक जण इथे येतोच येतो. समुद्रकिनार्यालगतच्या हॊटेलांमध्ये सी फूड खाणायांची तर चंगळच पण उत्तम प्रतिची कॊफी तसेच आईस्क्रीमही येते मिळते. प्रत्यक्ष पिअर ३९ वर इकडून तिकडे रमत गमत जाणारी माणसे, मुले, जोडपी, जथ्थे सगळे कसे निवांत सुट्टी उपभोगायच्या मूड मध्ये. बाजूला एखादा रस्त्यावर स्टॊल लावून सूर आळवतोय, बॆंड वाजवतोय आपल्या सिडीज विकतोय तर कुठे फ्ळवाले थेट शेतातून आणलेली फ्ळे विकत आहेत, काही जण फोटोच्या नेमक्या जागा शोधत क्षण कॆमेयात पकडत आहेत तर काही नुसते उडते समुद्रपक्षी पहात उभे आहेत असं निर्मळ आणि निवांत दृश्य. हवेत खारेपणा थोडासा पण थंडावाही त्यामुळे थकवा जाणवत नव्हता. तिथेच थोडं खाऊन आम्हीही थोडं विंडो शॊपिंग केलं, पिअर ३९ चा तो प्रसिद्ध, शिंपल्यातला मोती उघडून विकत घेतला. अजून एक चांगलं ठिकाण बघायला मिळालं ह्याच्या आनंदात बस पकडून आम्ही फॊस्टर सिटी गाठली.
दिवस सातवा (सॆन होजे, अल कमिनो रीअल, कारामेल बीच, १७ माईल्स ड्राईव्ह)
आज सकाळी थोडं निवांत उठून आम्ही सॆंताक्रूझ बीच च्या दिशेने निघालो. फॊस्टर सिटीवरुन इथे जाताना बे एरियातून जावयाचे असल्याने गूगल, सिस्को, एप्पल, इ बे अशा मोठमोठ्या कंपन्यांच्या हेड क्वार्टर्स असलेल्या सॆन ओझे मधून जावयाचे असल्याने ट्रॆफीक टाळण्यासाठी आम्ही थोडे उशिरानेच निघणे पसंद केले. साधारण दीड दोन तास प्रवास करून आम्ही १७ माईल्स ड्राईव्ह पाशी पोहोचलो. १७ मैलांचा हा ड्राईव्ह कॆलिफॊर्नियातला सगळ्यात विहंगम दृश्य असलेल्या रस्त्यांमध्ये गणला जातो. पाच ठिकाणांवरुन ह्या दोन लेनच्या १७ मैलांच्या रस्त्याला प्रवेश ठेवला आहे. ह्या ड्राईव्ह वर पोहोचतानाच गेट वर पूर्ण ड्राईव्हचा एक मॆप दिला जातो. त्यावर प्रत्येक पॊईटची सविस्तर माहिती लिहीलेली असते. एखाद्या अद्न्यात बेटावर साईन्स शोधत तुम्ही ड्राइव्ह करतानाची मजा इथे अनुभवायला मिळते. पूर्ण रूटवर २० स्टॊप्स असून प्रत्येक ठिकाणी रस्त्यालगतच्या पार्किंगची सोय आहे. इथला सूर्यास्त उत्तम आहेच पण प्रत्येक पॊईंटवरून दिसणारं निसर्ग सौंदर्य केवळ अप्रतिम आहे. मधेच डॊंगराला वळसा तर मधेच सळाळता समुद्र असं बघत बघत एकेक पॊईंट आपण पुढे सरकतो. मुख्य म्हणजे इथली टिपलेली दृश्ये तुम्ही कुठेही व्यावसायिक लाभासाठी वापरु शकत नाही. हा १७ मैलांचा पूर्ण रस्ता आणि आजूबाजूचा परिसर पेबल बीच ह्या कंपनीच्या मालकीचा असून आपण इथे फक्त गेस्ट म्हणून बघायला येतोय असं आधीच प्रवेशद्वाराजवळ फोर्ममध्ये भरून घेतलं जातं. लोन सायप्रस हे ह्या ड्राईव्हवरचं ठिकाण कॆलिफॊर्नियातल्या आघाडीच्या रोमॆंटीक ठिकाणांपैकी एक. शेफर्डस नॊल, पोईंट जो, बर्ड रॊक, फॆनशेल ओव्हरलुक, द घोस्ट ट्री, रेस्ट्लेस सी हे ह्या ड्राईव्हरचे काही ठळक पॊईंट्स. आम्ही जवळ जवळ प्रत्येक पॊईंटवर उतरून निसर्गसौंदर्याचा डॊळे भरून आणि मनसोक्त आस्वाद घेतला. एक दोन ठिकाणी तर समुद्रकिनायावरच्या खडकांत पाण्यात पाय बुडवून फेसाळत्या लाटा पायावर झेलल्या तेव्हा बॆंड्स्टॆंडची आठवण आल्यावाचून राहिली नाही, फरक इतकाच की समुद्र अतिशय स्वच्छ, आजूबाजूला झाडी आणि थोडीशी वाळू, कुठल्याही प्रकारचा कचरा नाही आणि निरव शांतता. अगदी कुणी म्हणजे कुणी माणूस नाही त्यामुळ लाटांची आणि झाडाच्या पानांची सळसळ तेवढी ऐकू येत होती. जवळ जवळ दोन तास फिरून आणि ड्राईव्हचा आनंद लुटून आम्ही कारामेल बीच च्या एक्झिट ने बाहेर पडलो.
मे महिन्यातली भर दुपार असली तरी हवेत बराच गारवा होता. बीच वर गर्दी अशी नव्हतीच. पाणीही तसे थंडच असल्याने आत जाण्याचा प्रश्नच नव्हता. थोडावेळ बीच वर फिरून आम्ही सॆन ओझे मधे जाण्यासाठी परतीच्या प्रवासाला लागलो. दोन तास ड्राईव्ह करुन आम्ही सॆन ओझे मधे माझ्या आवडत्या कोमला विलास मध्ये खाऊन, अलकमिनो रीअल वर थोडं फिरून (येथेच आम्हाला पी एन गाडगीळांचे सोन्या चांदीच्या दागिन्याचे दुकानही दिसले) फॊस्टर सिटी मध्ये परतलो.
- क्रमश:
Saturday, July 11, 2009
भटकंती, अमेरीकेच्या पश्चिम किनायावरची - भाग 3
दिवस चौथा (ग्रॆंड कॆनियन / लास व्हेगास)
जगातल्या सात निसर्गनिर्मित आश्चर्यांपैकी एक - ग्रॆंड कॆनियन.
साऊथ रीम की वेस्ट रीम?
एका दिवसात ग्रॆंड कॆनियन पहाणायांना पडणारा हा नेहमीचा प्रश्न. काय बघावं साऊथ रीम की वेस्ट? खूप शोधाशोध केली इंटरनेटवर, मित्रमैत्रिणींकडे आणि मग आम्ही वेस्ट रीम निश्चित केलं. ह्यामागची आमची कारणं अशी -
१. तुम्हाला ट्रेक करत खाली ग्रॆंड कॆनियन मध्ये उतरायचं असेल तर साऊथ रीम केव्हाही उत्तम. ह्या ट्रेकला एक दिवसाहून अधिक कालावधी लागतो आणि तुमची खाली दरीत उतरण्याची आणि मग वर चढण्याची चांगलीच तयारी असावी लागते. आमच्या कडे काही तास असल्याने साऊथ रीम मधून खाली उतरणे शक्यच नव्हते. हॆलिकॊप्टरने खाली उतरायची सोय साऊथ रीम मध्ये नव्हती.
२. ग्रॆंड कॆनियन बघायचा, त्याची भव्यता आणि दिव्यता पहायची तर लांबून बघून समाधान होणं शक्यच नव्हतं. इतक्या लांब आलो आहोत ते केवळ अमाप नैसर्गिक सौंदर्य लुटायला त्यामुळे दरीमध्ये उतरायचं होतच. वेस्ट रीम मध्ये हेलिकॊप्टरने खाली उतरायची सोय होती. शिवाय आत दरीमधल्या कोलोरॆडॊ नदीवर बोटींगही करता येणार होतं.
३. नैसर्गिक चमत्कारांबरोबर आम्हाला वेस्ट रीममध्ये एक मानव निर्मित वास्तुशिल्प बघता येणार होतं, ते म्हणजे ’स्काय वॊक’. आमच्या मित्रांपैकी कोणीही तिथे गेलं नव्हतं त्यामुळे तिथे कसं वाटेल ह्याविषयी प्रचंड उत्सुकता होती. नेटवर बरचं काही वाचलं होतं पण काहीतरी वेगळं पहायला मिळणार होतं ते वेस्ट रीम मध्येच.
सकाळी नाश्त्याला बाहेर पडलो आणि साडे सहावाजता बाजूच्या कॆसिनोखाली असलेल्या मॆकडेनॊल्ड्सच्या दिशेने चालू लागतो, तर चक्क अंगातून घामाच्या धारा. :-) इतक्या वर्षात मुंबई, पुणे, डॆलस, कोलंबिया, कॆंसस सगळीकडचे उन्हाळे अनुभवले पण पहाटे उकडायला लागण्याचीही पहिलीच वेळ. लास व्हेगास मध्ये सकाळी ही स्थिती, तर दिवसा काय होत असेल! उन्हाळ्यात तर दिवसा रस्त्यावर चालणेही मुश्कील. बहुसंख्य लोक अशावेळी कॆसिनोमध्ये खेळत नाहीतर रात्रभर जागरण करुन दिवसा हॊटेलात ताणून देतात. लास व्हेगासवरुन ग्रॆंड कॆनियनच्या एका दिवसाच्या ट्रीप्सची पॆकेजेस जवळ जवळ प्रत्येक हॊटेलमधून मिळतात. आमची ग्रॆंड कॆनियनची टूर गो टू बसच्या पेकेजबरोबरच होती. लास व्हेगास पासून वेस्ट रीम जवळ असल्याने आम्ही थोडे उशीरा म्हणजे आठ वाजता निघालो. आमच्या बरोबरचे काही जण जे साऊथ रीम वर जाणार होते ते दुसया बसने सकाळी साडे सहालाच निघाले. रात्री उशीरा झोपल्याने डोळ्यावर थोडीशी पेंग होती. साधारण तासाभरात आमची बस हूवर डॆम जवळ आली आणि तिथल्या निरीक्षण केंद्रावर आम्ही थांबलो.
एरीझोना आणि नेवाडा राज्यांच्या सीमा रेषेवर कोलोरॆडो नदीवर बांधलेले हे कॊंक्रीटचे अमेरीकेतील सगळ्यात उंच कमानिकृती (आर्च) धरण. अमेरीकन मंदीच्या काळात ह्या धरणाचे काम प्रेसिडेंट हूवर ह्यांच्या पुढाकाराने जोरात सुरू होते, १९३६ साली त्याचे बांधकाम पूर्ण झाले. पूर्ण लास व्हेगासला पाणी पुरवठा आणि जलविद्युत पुरवठा हूवर डॆम मधून होतो. तिथल्या निरीक्षण केंद्रातून तो डॆम, त्याचं टनेल, त्याच्यावरचे पूल बघताना अचंबित व्हायला होतं. अभ्यासपूर्ण, साहसपूर्ण चिकाटीने मानवाने निसर्गावर मिळवलेला विधायक विजय म्हणून हूवर डॆमची इतिहासात नोंद झाली आहे. हूवर डॆमवर वेगवेगळ्या कोनातून मानवनिर्मित आणि नैसर्गिक आश्चर्यांची पाठवशिवणी बघण्यात अर्धा तास कसा गेला कळलच नाही आणि आम्ही ग्रॆंड कॆनियनच्या दिशेने पुढे निघालो.
ग्रॆंड कॆनियन साऊथ आणि नॊर्थ सारखा ग्रॆंड कॆनियन वेस्ट हा ग्रॆंड कॆनियन नॆशनल पार्कचा भाग नाही. हा पूर्ण भाग हुलापिया आदिवासींच्या मालकीचा असून बराच अविकसित आहे. त्यामुळे ग्रॆंड कॆनियन अगदी मूळ स्वरुपात बघता येतो. लास व्हेगास पासून ही बाजू सगळ्यात जवळ (साधारण १२० मैल म्हणजे अडीच तास). साधारण साडे दहा च्या जवळपास आमची बस एके ठिकाणी थांबवण्यात आली. मार्गावर जवळपास ना पेट्रोल पंप ना दुकाने ना हॊटेल्स, अगदी कशाकशाचा मागमूस नव्हता. नुकतच कुठे इथ पर्यंत पर्यटक इतक्या प्रमाणात येऊ लागलेयत ह्या भागात हे जाणवत होतं. तिथली प्रसाधनगृह सुद्धा तात्पुरत्या स्वरुपाच्या शेडस मध्ये बांधलेली. तेथून बस बदलून कच्च्या रस्त्यावरुन आम्ही पुढे निघालो. साधारण १५-२० मैलांचे वळणावळणांचे हे अंतर, बरासचा रस्ता कच्चा, अजून तयार होतोय. आजूबाजूला फॊरेस्ट हाऊससारखी तुरळक घरे. त्यामुळे ह्या रस्त्यावरुन वेस्ट रीमच्या मुख्य मुक्कामी जायला वेस्ट रीम व्यवस्थापनाच्याच गाड्या होत्या. शिवाय रस्ता खराब असल्याने आपली गाडी नेली तर पंक्चर होण्याची शक्यता जास्त. हा वेस्ट रीमचा सगळा भाग वैयक्तिक मालकीचा असल्याने सगळं थोडं महागच पण व्यवस्थापनला मिळणाया पैशातून बराचसा पैसा हुलायपाय जमातीस जातो असं समजलं. बाहेर ऊन पडलेलं असलं तरी ते न जाणवण्याइतपत गारवा होता हवेत. ग्रॆंड कॆनियनच्या दया दिसत होत्याच जवळ. आम्ही बसमधून उतरून वेस्टरीमच्या माहिती केंद्रात गेलो. दिवसभरात आपण काय करणार आहोत ह्याची साधारण माहिती आमचा गो टू बसचा टूर गाईड विलियमने गाडीतच दिली होती. आम्ही चौघेजण हॆलिकॊप्टर राईड घेणार होतो. आम्हा सगळ्यांची वजने घेऊन त्याप्रमाणे हॆलिकॊप्टर मध्ये बसण्याच्या जागा ठरवण्यात आल्या आणि आम्ही हॆलिपॆडच्या दिशेने निघालो. दोनच मिनिटांत आमच्यासाठी एक हॆलिकॊप्टर आले आणि आम्ही आपापल्या जागा घेतल्या. मागे नायगारा बघतानाही मी अशीच राईड घेतली होती पण कौमुदीची ही पहिलीच वेळ आणि गंमत म्हणजे तिला पायलटच्या बाजूची एकमेव सीट मिळाली होती. पंख्याचा प्रचंड खडखडाट चालू होता, आम्ही सीट बेल्ट्स आवळले आणि हॆलिकॊप्टरने झेप घेतली. अहाहा, ह्याच साठी केला सारा अट्टाहास, असा विचार मनात येत होता आणि अतिशय नयनरम्य, विलोभनीय सौंदर्याची खाण, हो खाणच की ही, दोन्ही बाजूंनी उलगडत हॆलिकॊप्टर प्रचंड मोठ्या घळीत उतरत होते. डोळ्यांत आणि कॆमेयात आम्ही दृष्ये साठवत होतो. खालती आता कॊलेरेडो नदी दिसू लागली होती. साधारण १५-२० मिनिटे वेगवेगळ्या अंगानी ग्रॆंड कॆनियनच्या घळीतील सृष्टी आणि पाषाण सौंदर्य पहात आम्ही कॊलेरेडो नदीच्या किनारी उतरलो. आम्हाला उतरवून हॆलिकॊप्टर पुन्हा मागे उडून गेले. हा सगळा भाग वैयक्तिक मालकीचा असल्याने इथे इतर कुणाचीही वाहतूक नाही आणि त्यामुळे मानवी आक्रमणांपासून खूप उत्तमरीत्या जपला गेलाय. थोडं चालत आम्ही नदीच्या काठाशी पोहोचलो तर एक नाविक बोट घेऊन आमची वाटच पाहात होता.
कॊलेरेडो नदीवर बोटींग करण्यासाठी आम्ही मोटर बोटीत बसलो आणि बोट संथ पाण्यावर हळूच हेलकावे घेत पुढे निघाली. नाविक संपूर्ण ग्रॆंड कॆनियनची आणि वेस्ट रीमची माहिती पुरवित होता. कॊलेरेडो नदीच्या पाण्याची पातळी गेले काही वर्ष सातत्याने कमी होतेय, ग्लोबल वॊर्मिंगचे हे उत्तम उदाहरण असून, ग्लेशियर म्हणजे बर्फ वितळण्याचे प्रमाण कमी झाल्याने असे होत असावे. ह्या बाजूस म्हणजे वेस्ट रीम वर ग्रॆंड कॆनियनच्या घळीची रुंदी साउथ रीमपेक्षा कमी आहे. ग्रॆंड कॆनियनची दरी ही साधारण पावणे तिनशे मैल लांब असून रुंदी कमीत कमी ४ आणि जास्तीत जास्त १८ मैल आहे. तिची खोली साधारण २ किमी असून करोडो वर्षांपासून पृथ्वीच्या भूगर्भात तसेच भूस्तरावर होणाया हालचालींची ही दरी साक्षीदार आहे. जगातली हि सगळ्यात खोल दरी. कॊलोरेडो नदीत अक्षरश: दरी कापत जाते तेव्हा दुतर्फा आपल्याला दरीमध्ये दगडांचे पट्टे च्या पट्टे किंवा थर दिसतात. आइस एजच्या दरम्यान जे बर्फ इथून वाहिलं त्यावेळी ही दरी निर्माण झाली. इथले दरीतले दगड तर कोट्यावधी वर्षांचे असून रीमवरचे म्हणजे वरचे काही दशलक्ष वर्षे जुने आहेत. तसेच काही दशलक्ष वर्षांपूर्वी इथे ज्वालामुखीतून बाहेर पडलेल्या लाव्हा रसामुळे व्हॊल्केनो दगडांची निर्मिती झाली. हे त्यातल्या त्यात इथले सगळ्यात तरुण दगड म्हणायचे ;) हात बुडवून बघता, नदीचे पाणी तसे गारच होते, बोटींग करत असताना दोन्ही बाजूला ग्रॆंड कॆनियनच्या दगडातले पट्टे, रंग पाहाताना अर्धा पाऊणतास कधी गेला कळलं सुद्धा नाही. पाचच मिनिटांत हॆलिकॊप्टर आले आणि आम्ही माहिती केंद्राच्या दिशेने परत उडालो. पुन्हा एकदा दरीतली दृष्ये डॊळ्यात साठवत पंधरा वीस मिनिटांत माहिती केंद्रावर पोहोचलो.
त्यांचीच बस पकडून आम्ही स्कायवॊक ह्या पुढच्या मुक्कामी निघालो. कच्च्या रस्त्यावरून दोन्ही कडे ग्रॆंड कॆनियनच्या डोंगरदया पहात अर्ध्या तासात आम्ही स्कायवॊकवर जाऊन पोहोचलो. बसमधून जातानाच आम्हाला ड्रायव्हरने इगल पॊईंटची माहिती दिली आणि दूरवरून तो दाखवलाही, येताना बघू म्हणून आम्ही तिथल्या माहिती केंद्रावर पुन्हा स्कायवॊकबद्दल माहिती घेतली आणि आमच्या कडच्या बॆगा, कॆमेरे लॊकर मध्ये ठेवून स्कायवॊकच्या रांगेत उभे राहीलो.
स्कायवॊक आहे तरी काय?
ज्यांना ग्रॆंड कॆनियन उतरण शक्य नाही किंवा उडत्या पक्षाला कशी दिसत असेल ही घळी हे बघायचं झालं तर काय करावं लागेल असा एक विचार ग्रॆंड कॆनियनच्या नियमित पर्यटकाच्या मनात आला आणि त्यातून स्कायवॊक संकल्पनेचा उदय झाला. घोड्याच्या नालेच्या आकाराचा संपूर्ण काचेतून बनवलेला हा स्कायवॊक कॆंटीलिव्हर सारखा उभ्या सुळक्यातून साधारण २० मीटर बाहेर काढलाय. इगल पॊइंटच्या जवळच त्याची जागा निवडलेय. दरीपासून साडेतीन हजार फूट उंचीवर बांधलेला असून त्याच्या किनायांवर काचेवर थोडी काजळी दिलेय, उद्देश हा की इतक्या खोल बघून कुणाला चक्कर आली तर आधार मिळावा :-) खालचा बेस तसेच बाजूच बांधकाम काचेचं असून बेस दोन इंच जाडीच्या काचेचा आहे आणि खाली आपल्या पायाशी पाहिलं तर दिसते खोल दरी, आरपार. अगदी जसं आपण दरीत उभे आहोत आणि आकाशात चालतोय. स्कायवॊक बांधायला तीन वर्ष लागली. २८ मार्च २००७ मध्ये तो लोकांसाठी खुला करण्यात आला. त्याच्या उद्घाटनाच्यावेळी त्यावर चालणाया पहिल्या माणसात होता सुप्रसिद्ध अंतराळवीर एड्विन ऒड्रीन (हाच मानव, ज्याने चंद्रावर पहिलं पाऊल ठेवलं). त्यापूर्वी स्कायवॊकवर वेगवेगळ्या प्रकारच्या चाचण्या घेण्यात आल्या. आठ रिष्टर स्केलचा भूकंप स्कायवॊक सहन करु शकतो. वेगवेगळ्या दिशेने येणारे १०० मैल वेगांचे वारे सुद्धा स्कायवॊक झेलू शकतो. ७० टन म्हणजे साधारण आठशे लोकांच वजन स्कायवॊक घेऊ शकतो (प्रत्यक्षात एकावेळी २०० पेक्शा जास्त लोकांना स्कायवॊकवर प्रवेश दिला जात नाही.) पर्यटकांकडून काचेवर ओरखडे येऊ नयेत म्हणून अतिशय काळजी घेण्यात येते, त्यांना स्कायवॊकवर जाताना बुटांवर चढवायला प्लास्टीक कव्हर देण्यात येते जेणेकरुन काचेवर पाय घसरणार नाही. स्कायवॊक बांधायला ३१ दशलक्ष डॊलर्स खर्च आला असून आता तो पर्यटकांसाठी अप्रूप बनला नसेल तरच नवल. स्कायवॊक बांधल्यापासून वेस्ट रीमला भेट देणाया पर्यटकांची संख्या लक्षणीय वाढलेय आणि हुलायपानसाठी ते उत्तम मिळकतीच साधन ठरतय, त्याचा त्यांना वेस्ट रीमच्या इतर व्यवपस्थापनासाठी फायदा होतोय. पर्यावरणवाद्यांचा मात्र असं म्हणणं आहे की संपूर्ण नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेल्या ह्या भागात आता मानवनिर्मित स्कायवॊकमुळे माणसांची वर्दळ प्रमाणाबाहेर वाढलेय आणि अर्थातच त्याचा परिणाम इथल्या निसर्गावर झाल्यावाचून रहाणार नाही.
स्कायवॊकच्या रांगेत त्यांनी दिलेली कव्हर्स आम्ही बूटांवर चढवली आणि स्कायवॊकवर गेलो. आत प्रवेश करताच वरती खुले आकाश, आणि खाली काच. काचेवरून चालत पुढे जातोय तोच पायाखालची जमिन सरकणे म्हणजे काय ह्याचा अनुभव आला :-) पावलांखाली खोल दरी, आज मैं उप्पर आसमा निचे अशी स्थिती. वेगवेगळ्या रंगाचे, आकाराचे दगडांचे पट्टॆ घळीत सगळ्याच बाजूना दिसत होते. वाराही चांगला सुटला होता इथे. पंधरा वीस मिनिटे वेगवेगळ्या कोनांतून ग्रॆंड कॆनियन बघून आम्ही स्कायवॊकवरुन बाहेर पडलो. स्कायवॊकवर कॆमेरा न्यायला परवानगी नसली तरी व्यवस्थापनाचे फोटोग्राफर तुमचा फोटॊ काढून देतात. अर्थात तुम्ही नीट पोझिशन देणे आवश्यक आहे, आजूबाजूस काचच असल्याने वेडेवाकडे रीफ्लेक्शन येऊन मजेशीर फोटो येतात, तुम्ही हवेत तरंगत आहात असे :-)
बाहेर पडून आम्ही बाजूलाच इगल पॊईंट कडे गेलो.
डोंगरात दगडांनी पंख पसरलेल्या गरुडाचा आकार घेतल्याने ह्या पॊईंटला असं नाव पडलं, त्याचे तसेच तिथून दिसणाया स्कायवॊकचे फोटॊ काढून आम्ही जेवणासाठी उपहारगृहात गेलो.
थोडी विश्रांती घेऊन आम्ही वेस्ट रीमच्या शेवटच्या पॊईंटवर जाण्यासाठी बस पकडली. हुलायपीयन संस्कृतीची ओळख होण्याच्या दृष्टीने त्यांनी तिथे एक पॊईंट बांधलाय. तिथूनही ग्रॆंड केनियनच विहंगम दृष्य दिसतं.
पुन्हा एकदा आम्ही ग्रॆंड कॆनियनच्या दगडांत फेरफटका मारला, ऊन तर होतच आणि परतिसाठी वेस्ट रीमच्या मुख्य माहिती केंद्रावर जाणारी बस पकडली. पंधरा वीस मिनिटांत मुख्य माहिती केंद्रावर पोहोचलो आणि तिथून वेस्ट रीमच्या व्यवस्थापनाची आम्हाला हमरस्त्यावरील आमच्या बसपाशी सोडणारी बस पकडली. पुन्हा त्या कच्च्या रस्त्यावरून साधारण १८ मैल, २५-३० मिनिटे प्रवास करुन आम्ही आमच्या बस पर्यंत पोहोचे पर्यंत संध्याकाळचे सहा वाजले. ह्या पूर्ण वेस्ट रीममध्ये वेगवेगळ्या पॊईंट्स वर काम करणारी माणसे, सुविधा ह्या सगळ्यांचा खर्च पर्यटकांकडून मिळणाया पैशातूनच करावा लागतो. इथपर्यंत पाईपलाईन वगैरे नसल्याने पाणी सुद्धा जपूनच वापरावे लागते. इतक्या लांबपर्यंत वीज, बांधकामाचा माल, खाण्याचे सामान, कच्चा-पक्का माल पोहोचवणे ह्या प्रत्येकासाठी खर्च येतोच. ह्या सगळ्याचा एकत्रित विचार केला तर वेस्ट रीम इतके महाग का आहे, ह्याचा अंदाज येतो.
पुन्हा लास व्हेगास रात्र --
समर असल्याने अगदी आठ-साडेआठ वाजेपर्यंत्न स्चच्छ उजेड. त्यामुळे ग्रॆंड कॆनियनच्या परतीच्या प्रवासात पुन्हा एकदा हूवर डॆम नीट पहायला मिळाला आणि नऊ वाजेपर्यंत आम्ही सर्कस सर्कस मध्ये आमच्या मुक्कामी पोहोचलो. हॊटेलवर तासभर विश्रांती घेऊन लास व्हेगासच्या रात्रीचा जल्लोष अनुभवायला पुन्हा बाहेर पडलो. लास व्हेगास स्ट्रीपच्या मुख्या रस्त्यावर चालत आम्ही दोन्हीकडचा झगमगाट अनुभवत होतो. बॆलिज होटेल मध्ये आज आम्ही ’ज्युबिली’ शो ची तिकीट काढली होती. वाटेवरच आम्हाला रीयोज हॊटेलबाहेर चाल्लेला चकटफू शोज थोडा पहायला मिळाला, तिथला रस्ता खच्चून भरला होता, वाट काढणे मुश्किल. हवेत जाणवण्या इतपत उष्मा होता. त्या झगमगाटातून वाट काढत दहा वाजेपर्यंत आम्ही बेलिज कॆसिनोमध्ये पोहोचलो. कॆसिनोजमध्ये थोडा फेरफटका मारला, थोड्या स्लॊट मशिन्सवर हरण्याचा आनंद घेऊन :-) आम्ही तिथल्या थिएटर मध्ये जाऊन बसलो. ठरल्यावेळी म्हणजे बरोब्बर साडेदहाला शो सुरु झाला, सभागृह जवळ जवळ भरले होतं. पडदा वर करताक्षणी वासलेला आ जवळजवळ पुढचा दिड तास उघडाच होता. जागतिक दर्जाचं म्हणजे नेमकं काय हे प्रकर्षाने जाणवलं. एकमेवाद्वितीय शो. कॊरीओग्राफी, कलाकारांच टायमिंग, अचाट कसरती पुन्हा पुन्हा चकित करत होत्या. त्यात डॊयलॊग असे नव्हतेच. पूर्ण म्युझिकल ट्रीट. अप्रतिम डान्स, लुक्स, कलाकारांचा आत्मविश्वास, त्यांचा मेळ, ताकदीचे अचाट प्रयोग, वेशभूषा, केशभूषा, सेट्सची भव्यता आणि दिव्यता, प्रकाशाचा चपखल वापर आणि प्रत्येक प्रवेशाच्या सादरीकरणातलं नाविन्य, वेगळेवपण उत्कंठा वाढवत होतं. कधी संपूच नये हे अस वाटत होतं. ज्युबिलीच्या या संचात साधारण ७५ कलाकार आहेत, लास व्हेगाज मधल्या त्यावेळच्या टॊप थ्री पैकी हा एक शो, आमच्या सुदैवाने आम्हाला अनुभवता आला. बाहेर पडलो आणि टॆक्सी करायच्या ऐवजी लास व्हेगाज स्ट्रीप चालावी असा उत्साह होता. रात्रीचे साडेबारा होऊनही बयापैकी गर्दी होती रस्त्यावर. लास व्हेगास शहर रात्रीच जागते आणि दिवसा पेंगते हे खरच अगदी. तेथे रात्री दीड वाजता डेनिस मध्ये जेवून आम्ही लास व्हेगास स्ट्रीपवर तासभर चालत हॊटेल सर्कस सर्कस मध्ये पोहोचलो तर तिथे कॆसिनोमध्य बयाच गर्दीत गेमिंग चालू होते. निरनिराळी स्लॊट मशिन्स, पत्त्यांचे, फिरत्या चाकांचे, फाशांचे खेळ आणि ते खेळणारे/खेळवणारे/पाहाणारे हवशे, नवशे आणि गवशे, एकदम जल्लोषाचं वातावरण! रात्री दोन वाजता वरती रुम वर जाऊन झोपलो आणि सकाळी ७ ला परत सॆन फ्रान्सिस्कोकडे निघायचे असल्याने, ६ वाजताच उठलो. गेले तीन दिवस नुसते धावपळीत गेल्याने मनसोक्त कॆसिनोमध्ये खेळणं झालच नव्हतं. फिरत्या चाकावरती देशी नशीबाला आकार ही उक्ती सार्थ ठरवणाया टेबलवर तेवढ्या अर्धा पाऊण तासात खेळून आलो. चांगली गोष्ट अशी की कुठलाही खेळ तुम्हाला माहित नसेल तर समजावून सांगितला जातो, त्यात फसवणूक अशी होत नाही. लोकांना खेळण्याचा मनमुराद आनंद लुटू दिला जातो. गमतीची बाब अशी जे थोडं काही खेळलो त्यात शेवटी प्लस मध्येच राहीलो, आता लास व्हेगासची आठवण म्हणून हे कायम लक्षात राहील :-)
दिवस पाचवा (पुन्हा सॆन फ्रान्सिस्को)
सकाळी सात वाजता आम्ही सॆन फ्रान्सिस्कोच्या दिशेने निघालो. दोन रात्री सगळ्यांनाच लास व्हेगास मध्ये जागरण झाल्याने सगळेच पटापट झोपी गेलो, दरम्यान अकराच्या आसपास, ड्रायव्हरने बस टेंजर ह्या एका मोठ्या मॊल मध्ये थांबवली. वेस्ट कोस्टच्या ह्या टेंजर मॊल मध्ये रीबॊक, गॆप, नायकी, नॊटीका अशी बरीच फॆक्टरी आऊटलेट्स होती. बरोब्बर दोन आठवड्यांपूर्वीच आम्ही दुसया टोकाच्या म्हणजे ईस्ट कोस्टच्या टेंजर मॊल मध्ये होतो त्याची आठवण झाली. दिवसभर प्रवास करून संध्याकाळी सात पर्यंत आम्ही सॆन मटिओ ह्या आमच्या फोस्टर सीटीजवळच्या मुक्कामी येऊन पोहोचलो.
संध्याकाळी माऊंटन व्ह्यू मध्ये ड्राईव्ह करुन माझ्या आवडत्या बनाना लिफ मध्ये डिनर साठी गेलो आणि तिथूनच जवळ राहात असणाया मित्रमैत्रिणींना भेटून रात्री मुक्कामी परतलो. डोक्यात दुसया दिवशीचा सॆन फ्रान्सिस्कोचा प्लान तयार होताच.
- क्रमश:
जगातल्या सात निसर्गनिर्मित आश्चर्यांपैकी एक - ग्रॆंड कॆनियन.
साऊथ रीम की वेस्ट रीम?
एका दिवसात ग्रॆंड कॆनियन पहाणायांना पडणारा हा नेहमीचा प्रश्न. काय बघावं साऊथ रीम की वेस्ट? खूप शोधाशोध केली इंटरनेटवर, मित्रमैत्रिणींकडे आणि मग आम्ही वेस्ट रीम निश्चित केलं. ह्यामागची आमची कारणं अशी -
१. तुम्हाला ट्रेक करत खाली ग्रॆंड कॆनियन मध्ये उतरायचं असेल तर साऊथ रीम केव्हाही उत्तम. ह्या ट्रेकला एक दिवसाहून अधिक कालावधी लागतो आणि तुमची खाली दरीत उतरण्याची आणि मग वर चढण्याची चांगलीच तयारी असावी लागते. आमच्या कडे काही तास असल्याने साऊथ रीम मधून खाली उतरणे शक्यच नव्हते. हॆलिकॊप्टरने खाली उतरायची सोय साऊथ रीम मध्ये नव्हती.
२. ग्रॆंड कॆनियन बघायचा, त्याची भव्यता आणि दिव्यता पहायची तर लांबून बघून समाधान होणं शक्यच नव्हतं. इतक्या लांब आलो आहोत ते केवळ अमाप नैसर्गिक सौंदर्य लुटायला त्यामुळे दरीमध्ये उतरायचं होतच. वेस्ट रीम मध्ये हेलिकॊप्टरने खाली उतरायची सोय होती. शिवाय आत दरीमधल्या कोलोरॆडॊ नदीवर बोटींगही करता येणार होतं.
३. नैसर्गिक चमत्कारांबरोबर आम्हाला वेस्ट रीममध्ये एक मानव निर्मित वास्तुशिल्प बघता येणार होतं, ते म्हणजे ’स्काय वॊक’. आमच्या मित्रांपैकी कोणीही तिथे गेलं नव्हतं त्यामुळे तिथे कसं वाटेल ह्याविषयी प्रचंड उत्सुकता होती. नेटवर बरचं काही वाचलं होतं पण काहीतरी वेगळं पहायला मिळणार होतं ते वेस्ट रीम मध्येच.
सकाळी नाश्त्याला बाहेर पडलो आणि साडे सहावाजता बाजूच्या कॆसिनोखाली असलेल्या मॆकडेनॊल्ड्सच्या दिशेने चालू लागतो, तर चक्क अंगातून घामाच्या धारा. :-) इतक्या वर्षात मुंबई, पुणे, डॆलस, कोलंबिया, कॆंसस सगळीकडचे उन्हाळे अनुभवले पण पहाटे उकडायला लागण्याचीही पहिलीच वेळ. लास व्हेगास मध्ये सकाळी ही स्थिती, तर दिवसा काय होत असेल! उन्हाळ्यात तर दिवसा रस्त्यावर चालणेही मुश्कील. बहुसंख्य लोक अशावेळी कॆसिनोमध्ये खेळत नाहीतर रात्रभर जागरण करुन दिवसा हॊटेलात ताणून देतात. लास व्हेगासवरुन ग्रॆंड कॆनियनच्या एका दिवसाच्या ट्रीप्सची पॆकेजेस जवळ जवळ प्रत्येक हॊटेलमधून मिळतात. आमची ग्रॆंड कॆनियनची टूर गो टू बसच्या पेकेजबरोबरच होती. लास व्हेगास पासून वेस्ट रीम जवळ असल्याने आम्ही थोडे उशीरा म्हणजे आठ वाजता निघालो. आमच्या बरोबरचे काही जण जे साऊथ रीम वर जाणार होते ते दुसया बसने सकाळी साडे सहालाच निघाले. रात्री उशीरा झोपल्याने डोळ्यावर थोडीशी पेंग होती. साधारण तासाभरात आमची बस हूवर डॆम जवळ आली आणि तिथल्या निरीक्षण केंद्रावर आम्ही थांबलो.
एरीझोना आणि नेवाडा राज्यांच्या सीमा रेषेवर कोलोरॆडो नदीवर बांधलेले हे कॊंक्रीटचे अमेरीकेतील सगळ्यात उंच कमानिकृती (आर्च) धरण. अमेरीकन मंदीच्या काळात ह्या धरणाचे काम प्रेसिडेंट हूवर ह्यांच्या पुढाकाराने जोरात सुरू होते, १९३६ साली त्याचे बांधकाम पूर्ण झाले. पूर्ण लास व्हेगासला पाणी पुरवठा आणि जलविद्युत पुरवठा हूवर डॆम मधून होतो. तिथल्या निरीक्षण केंद्रातून तो डॆम, त्याचं टनेल, त्याच्यावरचे पूल बघताना अचंबित व्हायला होतं. अभ्यासपूर्ण, साहसपूर्ण चिकाटीने मानवाने निसर्गावर मिळवलेला विधायक विजय म्हणून हूवर डॆमची इतिहासात नोंद झाली आहे. हूवर डॆमवर वेगवेगळ्या कोनातून मानवनिर्मित आणि नैसर्गिक आश्चर्यांची पाठवशिवणी बघण्यात अर्धा तास कसा गेला कळलच नाही आणि आम्ही ग्रॆंड कॆनियनच्या दिशेने पुढे निघालो.ग्रॆंड कॆनियन साऊथ आणि नॊर्थ सारखा ग्रॆंड कॆनियन वेस्ट हा ग्रॆंड कॆनियन नॆशनल पार्कचा भाग नाही. हा पूर्ण भाग हुलापिया आदिवासींच्या मालकीचा असून बराच अविकसित आहे. त्यामुळे ग्रॆंड कॆनियन अगदी मूळ स्वरुपात बघता येतो. लास व्हेगास पासून ही बाजू सगळ्यात जवळ (साधारण १२० मैल म्हणजे अडीच तास). साधारण साडे दहा च्या जवळपास आमची बस एके ठिकाणी थांबवण्यात आली. मार्गावर जवळपास ना पेट्रोल पंप ना दुकाने ना हॊटेल्स, अगदी कशाकशाचा मागमूस नव्हता. नुकतच कुठे इथ पर्यंत पर्यटक इतक्या प्रमाणात येऊ लागलेयत ह्या भागात हे जाणवत होतं. तिथली प्रसाधनगृह सुद्धा तात्पुरत्या स्वरुपाच्या शेडस मध्ये बांधलेली. तेथून बस बदलून कच्च्या रस्त्यावरुन आम्ही पुढे निघालो. साधारण १५-२० मैलांचे वळणावळणांचे हे अंतर, बरासचा रस्ता कच्चा, अजून तयार होतोय. आजूबाजूला फॊरेस्ट हाऊससारखी तुरळक घरे. त्यामुळे ह्या रस्त्यावरुन वेस्ट रीमच्या मुख्य मुक्कामी जायला वेस्ट रीम व्यवस्थापनाच्याच गाड्या होत्या. शिवाय रस्ता खराब असल्याने आपली गाडी नेली तर पंक्चर होण्याची शक्यता जास्त. हा वेस्ट रीमचा सगळा भाग वैयक्तिक मालकीचा असल्याने सगळं थोडं महागच पण व्यवस्थापनला मिळणाया पैशातून बराचसा पैसा हुलायपाय जमातीस जातो असं समजलं. बाहेर ऊन पडलेलं असलं तरी ते न जाणवण्याइतपत गारवा होता हवेत. ग्रॆंड कॆनियनच्या दया दिसत होत्याच जवळ. आम्ही बसमधून उतरून वेस्टरीमच्या माहिती केंद्रात गेलो. दिवसभरात आपण काय करणार आहोत ह्याची साधारण माहिती आमचा गो टू बसचा टूर गाईड विलियमने गाडीतच दिली होती. आम्ही चौघेजण हॆलिकॊप्टर राईड घेणार होतो. आम्हा सगळ्यांची वजने घेऊन त्याप्रमाणे हॆलिकॊप्टर मध्ये बसण्याच्या जागा ठरवण्यात आल्या आणि आम्ही हॆलिपॆडच्या दिशेने निघालो. दोनच मिनिटांत आमच्यासाठी एक हॆलिकॊप्टर आले आणि आम्ही आपापल्या जागा घेतल्या. मागे नायगारा बघतानाही मी अशीच राईड घेतली होती पण कौमुदीची ही पहिलीच वेळ आणि गंमत म्हणजे तिला पायलटच्या बाजूची एकमेव सीट मिळाली होती. पंख्याचा प्रचंड खडखडाट चालू होता, आम्ही सीट बेल्ट्स आवळले आणि हॆलिकॊप्टरने झेप घेतली. अहाहा, ह्याच साठी केला सारा अट्टाहास, असा विचार मनात येत होता आणि अतिशय नयनरम्य, विलोभनीय सौंदर्याची खाण, हो खाणच की ही, दोन्ही बाजूंनी उलगडत हॆलिकॊप्टर प्रचंड मोठ्या घळीत उतरत होते. डोळ्यांत आणि कॆमेयात आम्ही दृष्ये साठवत होतो. खालती आता कॊलेरेडो नदी दिसू लागली होती. साधारण १५-२० मिनिटे वेगवेगळ्या अंगानी ग्रॆंड कॆनियनच्या घळीतील सृष्टी आणि पाषाण सौंदर्य पहात आम्ही कॊलेरेडो नदीच्या किनारी उतरलो. आम्हाला उतरवून हॆलिकॊप्टर पुन्हा मागे उडून गेले. हा सगळा भाग वैयक्तिक मालकीचा असल्याने इथे इतर कुणाचीही वाहतूक नाही आणि त्यामुळे मानवी आक्रमणांपासून खूप उत्तमरीत्या जपला गेलाय. थोडं चालत आम्ही नदीच्या काठाशी पोहोचलो तर एक नाविक बोट घेऊन आमची वाटच पाहात होता.
कॊलेरेडो नदीवर बोटींग करण्यासाठी आम्ही मोटर बोटीत बसलो आणि बोट संथ पाण्यावर हळूच हेलकावे घेत पुढे निघाली. नाविक संपूर्ण ग्रॆंड कॆनियनची आणि वेस्ट रीमची माहिती पुरवित होता. कॊलेरेडो नदीच्या पाण्याची पातळी गेले काही वर्ष सातत्याने कमी होतेय, ग्लोबल वॊर्मिंगचे हे उत्तम उदाहरण असून, ग्लेशियर म्हणजे बर्फ वितळण्याचे प्रमाण कमी झाल्याने असे होत असावे. ह्या बाजूस म्हणजे वेस्ट रीम वर ग्रॆंड कॆनियनच्या घळीची रुंदी साउथ रीमपेक्षा कमी आहे. ग्रॆंड कॆनियनची दरी ही साधारण पावणे तिनशे मैल लांब असून रुंदी कमीत कमी ४ आणि जास्तीत जास्त १८ मैल आहे. तिची खोली साधारण २ किमी असून करोडो वर्षांपासून पृथ्वीच्या भूगर्भात तसेच भूस्तरावर होणाया हालचालींची ही दरी साक्षीदार आहे. जगातली हि सगळ्यात खोल दरी. कॊलोरेडो नदीत अक्षरश: दरी कापत जाते तेव्हा दुतर्फा आपल्याला दरीमध्ये दगडांचे पट्टे च्या पट्टे किंवा थर दिसतात. आइस एजच्या दरम्यान जे बर्फ इथून वाहिलं त्यावेळी ही दरी निर्माण झाली. इथले दरीतले दगड तर कोट्यावधी वर्षांचे असून रीमवरचे म्हणजे वरचे काही दशलक्ष वर्षे जुने आहेत. तसेच काही दशलक्ष वर्षांपूर्वी इथे ज्वालामुखीतून बाहेर पडलेल्या लाव्हा रसामुळे व्हॊल्केनो दगडांची निर्मिती झाली. हे त्यातल्या त्यात इथले सगळ्यात तरुण दगड म्हणायचे ;) हात बुडवून बघता, नदीचे पाणी तसे गारच होते, बोटींग करत असताना दोन्ही बाजूला ग्रॆंड कॆनियनच्या दगडातले पट्टे, रंग पाहाताना अर्धा पाऊणतास कधी गेला कळलं सुद्धा नाही. पाचच मिनिटांत हॆलिकॊप्टर आले आणि आम्ही माहिती केंद्राच्या दिशेने परत उडालो. पुन्हा एकदा दरीतली दृष्ये डॊळ्यात साठवत पंधरा वीस मिनिटांत माहिती केंद्रावर पोहोचलो.
त्यांचीच बस पकडून आम्ही स्कायवॊक ह्या पुढच्या मुक्कामी निघालो. कच्च्या रस्त्यावरून दोन्ही कडे ग्रॆंड कॆनियनच्या डोंगरदया पहात अर्ध्या तासात आम्ही स्कायवॊकवर जाऊन पोहोचलो. बसमधून जातानाच आम्हाला ड्रायव्हरने इगल पॊईंटची माहिती दिली आणि दूरवरून तो दाखवलाही, येताना बघू म्हणून आम्ही तिथल्या माहिती केंद्रावर पुन्हा स्कायवॊकबद्दल माहिती घेतली आणि आमच्या कडच्या बॆगा, कॆमेरे लॊकर मध्ये ठेवून स्कायवॊकच्या रांगेत उभे राहीलो.
स्कायवॊक आहे तरी काय?
ज्यांना ग्रॆंड कॆनियन उतरण शक्य नाही किंवा उडत्या पक्षाला कशी दिसत असेल ही घळी हे बघायचं झालं तर काय करावं लागेल असा एक विचार ग्रॆंड कॆनियनच्या नियमित पर्यटकाच्या मनात आला आणि त्यातून स्कायवॊक संकल्पनेचा उदय झाला. घोड्याच्या नालेच्या आकाराचा संपूर्ण काचेतून बनवलेला हा स्कायवॊक कॆंटीलिव्हर सारखा उभ्या सुळक्यातून साधारण २० मीटर बाहेर काढलाय. इगल पॊइंटच्या जवळच त्याची जागा निवडलेय. दरीपासून साडेतीन हजार फूट उंचीवर बांधलेला असून त्याच्या किनायांवर काचेवर थोडी काजळी दिलेय, उद्देश हा की इतक्या खोल बघून कुणाला चक्कर आली तर आधार मिळावा :-) खालचा बेस तसेच बाजूच बांधकाम काचेचं असून बेस दोन इंच जाडीच्या काचेचा आहे आणि खाली आपल्या पायाशी पाहिलं तर दिसते खोल दरी, आरपार. अगदी जसं आपण दरीत उभे आहोत आणि आकाशात चालतोय. स्कायवॊक बांधायला तीन वर्ष लागली. २८ मार्च २००७ मध्ये तो लोकांसाठी खुला करण्यात आला. त्याच्या उद्घाटनाच्यावेळी त्यावर चालणाया पहिल्या माणसात होता सुप्रसिद्ध अंतराळवीर एड्विन ऒड्रीन (हाच मानव, ज्याने चंद्रावर पहिलं पाऊल ठेवलं). त्यापूर्वी स्कायवॊकवर वेगवेगळ्या प्रकारच्या चाचण्या घेण्यात आल्या. आठ रिष्टर स्केलचा भूकंप स्कायवॊक सहन करु शकतो. वेगवेगळ्या दिशेने येणारे १०० मैल वेगांचे वारे सुद्धा स्कायवॊक झेलू शकतो. ७० टन म्हणजे साधारण आठशे लोकांच वजन स्कायवॊक घेऊ शकतो (प्रत्यक्षात एकावेळी २०० पेक्शा जास्त लोकांना स्कायवॊकवर प्रवेश दिला जात नाही.) पर्यटकांकडून काचेवर ओरखडे येऊ नयेत म्हणून अतिशय काळजी घेण्यात येते, त्यांना स्कायवॊकवर जाताना बुटांवर चढवायला प्लास्टीक कव्हर देण्यात येते जेणेकरुन काचेवर पाय घसरणार नाही. स्कायवॊक बांधायला ३१ दशलक्ष डॊलर्स खर्च आला असून आता तो पर्यटकांसाठी अप्रूप बनला नसेल तरच नवल. स्कायवॊक बांधल्यापासून वेस्ट रीमला भेट देणाया पर्यटकांची संख्या लक्षणीय वाढलेय आणि हुलायपानसाठी ते उत्तम मिळकतीच साधन ठरतय, त्याचा त्यांना वेस्ट रीमच्या इतर व्यवपस्थापनासाठी फायदा होतोय. पर्यावरणवाद्यांचा मात्र असं म्हणणं आहे की संपूर्ण नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेल्या ह्या भागात आता मानवनिर्मित स्कायवॊकमुळे माणसांची वर्दळ प्रमाणाबाहेर वाढलेय आणि अर्थातच त्याचा परिणाम इथल्या निसर्गावर झाल्यावाचून रहाणार नाही.
स्कायवॊकच्या रांगेत त्यांनी दिलेली कव्हर्स आम्ही बूटांवर चढवली आणि स्कायवॊकवर गेलो. आत प्रवेश करताच वरती खुले आकाश, आणि खाली काच. काचेवरून चालत पुढे जातोय तोच पायाखालची जमिन सरकणे म्हणजे काय ह्याचा अनुभव आला :-) पावलांखाली खोल दरी, आज मैं उप्पर आसमा निचे अशी स्थिती. वेगवेगळ्या रंगाचे, आकाराचे दगडांचे पट्टॆ घळीत सगळ्याच बाजूना दिसत होते. वाराही चांगला सुटला होता इथे. पंधरा वीस मिनिटे वेगवेगळ्या कोनांतून ग्रॆंड कॆनियन बघून आम्ही स्कायवॊकवरुन बाहेर पडलो. स्कायवॊकवर कॆमेरा न्यायला परवानगी नसली तरी व्यवस्थापनाचे फोटोग्राफर तुमचा फोटॊ काढून देतात. अर्थात तुम्ही नीट पोझिशन देणे आवश्यक आहे, आजूबाजूस काचच असल्याने वेडेवाकडे रीफ्लेक्शन येऊन मजेशीर फोटो येतात, तुम्ही हवेत तरंगत आहात असे :-)
बाहेर पडून आम्ही बाजूलाच इगल पॊईंट कडे गेलो.डोंगरात दगडांनी पंख पसरलेल्या गरुडाचा आकार घेतल्याने ह्या पॊईंटला असं नाव पडलं, त्याचे तसेच तिथून दिसणाया स्कायवॊकचे फोटॊ काढून आम्ही जेवणासाठी उपहारगृहात गेलो.
थोडी विश्रांती घेऊन आम्ही वेस्ट रीमच्या शेवटच्या पॊईंटवर जाण्यासाठी बस पकडली. हुलायपीयन संस्कृतीची ओळख होण्याच्या दृष्टीने त्यांनी तिथे एक पॊईंट बांधलाय. तिथूनही ग्रॆंड केनियनच विहंगम दृष्य दिसतं.
पुन्हा एकदा आम्ही ग्रॆंड कॆनियनच्या दगडांत फेरफटका मारला, ऊन तर होतच आणि परतिसाठी वेस्ट रीमच्या मुख्य माहिती केंद्रावर जाणारी बस पकडली. पंधरा वीस मिनिटांत मुख्य माहिती केंद्रावर पोहोचलो आणि तिथून वेस्ट रीमच्या व्यवस्थापनाची आम्हाला हमरस्त्यावरील आमच्या बसपाशी सोडणारी बस पकडली. पुन्हा त्या कच्च्या रस्त्यावरून साधारण १८ मैल, २५-३० मिनिटे प्रवास करुन आम्ही आमच्या बस पर्यंत पोहोचे पर्यंत संध्याकाळचे सहा वाजले. ह्या पूर्ण वेस्ट रीममध्ये वेगवेगळ्या पॊईंट्स वर काम करणारी माणसे, सुविधा ह्या सगळ्यांचा खर्च पर्यटकांकडून मिळणाया पैशातूनच करावा लागतो. इथपर्यंत पाईपलाईन वगैरे नसल्याने पाणी सुद्धा जपूनच वापरावे लागते. इतक्या लांबपर्यंत वीज, बांधकामाचा माल, खाण्याचे सामान, कच्चा-पक्का माल पोहोचवणे ह्या प्रत्येकासाठी खर्च येतोच. ह्या सगळ्याचा एकत्रित विचार केला तर वेस्ट रीम इतके महाग का आहे, ह्याचा अंदाज येतो.
पुन्हा लास व्हेगास रात्र --
समर असल्याने अगदी आठ-साडेआठ वाजेपर्यंत्न स्चच्छ उजेड. त्यामुळे ग्रॆंड कॆनियनच्या परतीच्या प्रवासात पुन्हा एकदा हूवर डॆम नीट पहायला मिळाला आणि नऊ वाजेपर्यंत आम्ही सर्कस सर्कस मध्ये आमच्या मुक्कामी पोहोचलो. हॊटेलवर तासभर विश्रांती घेऊन लास व्हेगासच्या रात्रीचा जल्लोष अनुभवायला पुन्हा बाहेर पडलो. लास व्हेगास स्ट्रीपच्या मुख्या रस्त्यावर चालत आम्ही दोन्हीकडचा झगमगाट अनुभवत होतो. बॆलिज होटेल मध्ये आज आम्ही ’ज्युबिली’ शो ची तिकीट काढली होती. वाटेवरच आम्हाला रीयोज हॊटेलबाहेर चाल्लेला चकटफू शोज थोडा पहायला मिळाला, तिथला रस्ता खच्चून भरला होता, वाट काढणे मुश्किल. हवेत जाणवण्या इतपत उष्मा होता. त्या झगमगाटातून वाट काढत दहा वाजेपर्यंत आम्ही बेलिज कॆसिनोमध्ये पोहोचलो. कॆसिनोजमध्ये थोडा फेरफटका मारला, थोड्या स्लॊट मशिन्सवर हरण्याचा आनंद घेऊन :-) आम्ही तिथल्या थिएटर मध्ये जाऊन बसलो. ठरल्यावेळी म्हणजे बरोब्बर साडेदहाला शो सुरु झाला, सभागृह जवळ जवळ भरले होतं. पडदा वर करताक्षणी वासलेला आ जवळजवळ पुढचा दिड तास उघडाच होता. जागतिक दर्जाचं म्हणजे नेमकं काय हे प्रकर्षाने जाणवलं. एकमेवाद्वितीय शो. कॊरीओग्राफी, कलाकारांच टायमिंग, अचाट कसरती पुन्हा पुन्हा चकित करत होत्या. त्यात डॊयलॊग असे नव्हतेच. पूर्ण म्युझिकल ट्रीट. अप्रतिम डान्स, लुक्स, कलाकारांचा आत्मविश्वास, त्यांचा मेळ, ताकदीचे अचाट प्रयोग, वेशभूषा, केशभूषा, सेट्सची भव्यता आणि दिव्यता, प्रकाशाचा चपखल वापर आणि प्रत्येक प्रवेशाच्या सादरीकरणातलं नाविन्य, वेगळेवपण उत्कंठा वाढवत होतं. कधी संपूच नये हे अस वाटत होतं. ज्युबिलीच्या या संचात साधारण ७५ कलाकार आहेत, लास व्हेगाज मधल्या त्यावेळच्या टॊप थ्री पैकी हा एक शो, आमच्या सुदैवाने आम्हाला अनुभवता आला. बाहेर पडलो आणि टॆक्सी करायच्या ऐवजी लास व्हेगाज स्ट्रीप चालावी असा उत्साह होता. रात्रीचे साडेबारा होऊनही बयापैकी गर्दी होती रस्त्यावर. लास व्हेगास शहर रात्रीच जागते आणि दिवसा पेंगते हे खरच अगदी. तेथे रात्री दीड वाजता डेनिस मध्ये जेवून आम्ही लास व्हेगास स्ट्रीपवर तासभर चालत हॊटेल सर्कस सर्कस मध्ये पोहोचलो तर तिथे कॆसिनोमध्य बयाच गर्दीत गेमिंग चालू होते. निरनिराळी स्लॊट मशिन्स, पत्त्यांचे, फिरत्या चाकांचे, फाशांचे खेळ आणि ते खेळणारे/खेळवणारे/पाहाणारे हवशे, नवशे आणि गवशे, एकदम जल्लोषाचं वातावरण! रात्री दोन वाजता वरती रुम वर जाऊन झोपलो आणि सकाळी ७ ला परत सॆन फ्रान्सिस्कोकडे निघायचे असल्याने, ६ वाजताच उठलो. गेले तीन दिवस नुसते धावपळीत गेल्याने मनसोक्त कॆसिनोमध्ये खेळणं झालच नव्हतं. फिरत्या चाकावरती देशी नशीबाला आकार ही उक्ती सार्थ ठरवणाया टेबलवर तेवढ्या अर्धा पाऊण तासात खेळून आलो. चांगली गोष्ट अशी की कुठलाही खेळ तुम्हाला माहित नसेल तर समजावून सांगितला जातो, त्यात फसवणूक अशी होत नाही. लोकांना खेळण्याचा मनमुराद आनंद लुटू दिला जातो. गमतीची बाब अशी जे थोडं काही खेळलो त्यात शेवटी प्लस मध्येच राहीलो, आता लास व्हेगासची आठवण म्हणून हे कायम लक्षात राहील :-)
दिवस पाचवा (पुन्हा सॆन फ्रान्सिस्को)
सकाळी सात वाजता आम्ही सॆन फ्रान्सिस्कोच्या दिशेने निघालो. दोन रात्री सगळ्यांनाच लास व्हेगास मध्ये जागरण झाल्याने सगळेच पटापट झोपी गेलो, दरम्यान अकराच्या आसपास, ड्रायव्हरने बस टेंजर ह्या एका मोठ्या मॊल मध्ये थांबवली. वेस्ट कोस्टच्या ह्या टेंजर मॊल मध्ये रीबॊक, गॆप, नायकी, नॊटीका अशी बरीच फॆक्टरी आऊटलेट्स होती. बरोब्बर दोन आठवड्यांपूर्वीच आम्ही दुसया टोकाच्या म्हणजे ईस्ट कोस्टच्या टेंजर मॊल मध्ये होतो त्याची आठवण झाली. दिवसभर प्रवास करून संध्याकाळी सात पर्यंत आम्ही सॆन मटिओ ह्या आमच्या फोस्टर सीटीजवळच्या मुक्कामी येऊन पोहोचलो.
संध्याकाळी माऊंटन व्ह्यू मध्ये ड्राईव्ह करुन माझ्या आवडत्या बनाना लिफ मध्ये डिनर साठी गेलो आणि तिथूनच जवळ राहात असणाया मित्रमैत्रिणींना भेटून रात्री मुक्कामी परतलो. डोक्यात दुसया दिवशीचा सॆन फ्रान्सिस्कोचा प्लान तयार होताच.
- क्रमश:
Saturday, July 4, 2009
भटकंती, अमेरीकेच्या पश्चिम किनायावरची - भाग 2
दिवस तिसरा (लास व्हेगास)
फ्रेस्नोहून लास व्हेगास ला पोहोचण्यासाठी आज २६० मैल अंतर कापायचे असल्याने सकाळी आठ वाजता आमची बस सुटली. आज आम्ही कॆलिफॊर्निया राज्याची (गोल्डन स्टेट) हद्द ओलांडून नेवाडा (सिल्व्हर स्टेट) राज्यात प्रवेश केला. आदल्या दिवशीचा थकवा असल्याने आणि पुढचे दोन्ही रात्र आणि दिवस धावपळच असल्याने बसमध्ये सगळेच गाढ झोपी गेलो. काही तासांनी डोळे उघडले तेव्हा आम्ही रेताड आणि रुक्श वाळवंटातून जात असल्याचे जाणवले. दरम्यान हॆंस मधेमधे वेगवेगळी ठिकाणे, त्यांचे भौगोलिक, ऐतिहासिक महत्त्व ह्यांची सखोल माहिती पुरवीत होताच. मे च्या तिसया आठवड्यातच एवढं रणरणतं ऊन अनुभवताना सॆन फ्रन्सिस्कोची थंडी आठवली आणि घेतलेल्या जॆकेटचे निदान इथे तरी नक्की ओझेच होणार ह्याची खात्री पटली. दुपारी जेवण उरकून आम्ही लास व्हेगास च्या दिशेने आजच्या प्रवासाच्या शेवटच्या टप्प्यासाठी निघालो आणि संध्याकाळी तीनच्या दरम्यान लास व्हेगास शहराजवळ पोहोचलो. लास व्हेगास जवळ आलय ह्याच्या खुणा बाहेर दिसू लागल्या होत्या, बरच काही ऐकलय, वाचलय आणि टीव्हीवर पाहिलेल्या ह्या शहराबद्दल प्रचंड अप्रूप होतं. जसजसे आम्ही शहरात आलो तसतशा खूप मोठ्या आणि भव्य इमारती दुतर्फा दिसू लागल्या. प्रत्येकीचा नखरा वेगळा, ढब वेगळी. जगातील वास्तूशिल्पांचे वैविध्यपूर्ण नमुने इथे पहायला मिळतात. आता लास व्हेगास विषयी थोडसं. लास व्हेगास ला सिन सिटी म्हणूनही ओळखलं जात. साधारण १९३१ च्या दरम्यान म्हणजे मंदी नंतर लग्गेच लास व्हेगास ला जुगार हा अधिकृत करण्यात आला. २००५ मध्ये ह्या शहराला शंभर वर्ष पूर्ण झाली. काही गंमतीशीर गोष्टी लास व्हेगास आणि तिथल्या कॆसिनोजविषयी -
१. Whatever happens in Las Vegas stays in Las Vegas असं म्हणतात. त्यामुळे कॆसिनोतून मिळू शकणारा झटपट पैसा, लफडी ह्यासाठी इथे येणायांचे प्रमाण लक्षणीय. दरवर्षी साधारण ४० दशलक्ष लोक लास व्हेगासला भेट देतात. येणारा जवळ जवळ प्रत्येक जण कुठल्या ना कुठल्या कॆसिनोमध्ये खेळतोच खेळतो. इथे जॆकपॊट लागून कोट्याधीश झालेलेही कितीतरी आहेत पण ’आपल्यालाही लागेल असा जॆकपॊट’ अशा अति-आशावादी दृष्टीकोनाने कितीतरी लोकं निव्वळ जुगार खेळून नशीब अजमवण्यासाठी इथे येतात. मोठमोठ्या कंपन्यांच्या अधिकायांच्या मिटींग्ज, कॊन्फरन्सेस इतकेच काय तर कोर्पोरेट्स ट्रेनिंग्स सुद्धा लास व्हेगास मध्ये चालतात. ह्या इतक्या प्रचंड संख्येने येणाया लोकांमुळे कॆसिनोजमध्ये रोज कोट्यावधी डॊलर्सची उलाढाल चालते, बहुसंख्य कमाई ही कॆसिनोच्या मालकांचीच होते हे आलेच.
२. कोणत्याही कॆसिनो मध्ये न दिसणाया गोष्टी म्हणजे - खिडकी (म्हणजे बाहेरचा प्रकाश दिसणार नाही, उद्देश हा की खेळणायास दिवस रात्रीचे भान राहू नये), भिंतीवरील घड्याळ (पुन्हा तेच,खेळणायास वेळेचे भान राहू नये ), लहान मुले (लहान मुलांना जवळ जवळ सगळ्याच ठिकाणी बंदी आहे) खेळणायांना अधिकाधिक जुगार खेळावा म्हणून टेबलवर स्वस्तात ड्रींक्स, खाणे ह्यांची सर्विस दिली जाते.
३. लास व्हेगास मध्ये लग्न करणे हे इथल्या तरूण तरुणींच एक मोठ्ठ स्वप्न. संपूर्ण अमेरिकेतील जनता इथे लग्नकार्यासाठी येते. तशा झटपट लग्नाच्या सोयीही कॆसिनोजमध्ये आहेत. (आठवलं का रचेल आणि रॊसने तसेच मोनिका आणि शॆंडलरने उडवलेली लास व्हेगास मधली धमाल!). लास व्हेगासमध्ये लग्नापूर्वी रक्त तपासणी करण्याची गरज नाही, प्रतिक्षा यादी पण नाही आणि अगदी मामुली फी, शिवाय वातावरणही तारुण्याच्या धुंदीत ह्यामुळेच लग्नाळूंची इथे गर्दी होत असावी.
४. लास व्हेगास स्ट्रीप हा इथला मुख्य रस्ता. साधारण तास दीड तास लागावा चालायला इतका मोठा. बरेचदा एका कॆसिनोतून दुसयात जायला टॆक्सी वापरावी लागते. अशावेळी टॆक्सी वाल्यास टीप देणे, हॊटेल वाल्यांना व्यवस्थित टीप देणे इथे अतिशय अगत्याचे आहे.
५. लास व्हेगास मधले कॆसिनोज १२ महिने २४ तास चालू असतात. करण्यासारखे काही नाही असं इथे कधी होतच नाही. केनडींची हत्या झाली तेव्हा एकदाच काही मिनिटांसाठी कॆसिनोजची झगमग थांबवण्यात आली होती, अन्यथा शंभराहून अधिक वर्षे हा जुगाराचा पसारा अव्याहत चालू आहे.
लास व्हेगास शोज बद्दल -
ह्याबद्दल खूप काही ऐकले आणि वाचले होते. मागे न्यूयॊर्कमध्ये गेलो होतो तेव्हा इच्छा असूनही ब्रॊड वे वरचे शोज पहाणे शक्य झालं नाही त्यामुळे ह्यावेळी लास व्हेगासचे शोज पहायचेच असे ठरवले होते. ब्रॊडवेज चे आणि लास व्हेगास चे शोज ह्यात तसा फरक आहे. ब्रॊडवेजच्या शोज मधून मुख्यत्त्वे त्यातील नाट्य, आर्तता, दिग्दर्शन, पटकथा, म्युझिकल्स आणि सादरीकरण ह्याचा अनुभव मिळतो तर लास व्हेगासच्या शोज मधून मुख्यत्त्वे थरार, भव्यता, शारिरीक क्षमतेचे खेळ, कोरिओग्राफी, ड्रेसडिझायनिंग, अचाट सादरीकरण ह्यांचा अनुभव मिळतो. दोन्ही प्रकारचे शोज हे जागतिक दर्जाचेच असतात. लास व्हेगासच्या शोजमध्ये आपली कला सादर करणे हे जगातल्या कुठल्याही कलाकाराचे स्वप्न असते. त्यासाठी इथे येऊन कितीही मेहनत घेण्याची त्यांची तयारी असते. लास व्हेगासमध्ये वेगवेगळ्या कॆसिनोज मध्ये असे शोज अव्याहत चालूच असतात. लास व्हेगासवर प्रेम करणायांपैकी केवळ ह्यां शोजचा आनंद लुटण्यासाठी प्रामुख्याने येणारेही कितीतरी जण आहेत. काही शोज हे खेळण्यासाठी लोकांना आकर्षित करण्याच्या उद्देश्शाने असतात ते थोड्यावेळासाठी असून चकटफु असतात, हे शोज उभ्या उभ्याच बघायचे असतात आणि दहा पंधरा मिनिटांत संपतात. मुख्य शोज हे साधारण दिड ते दोन तासाचे असून त्यांची तिकीटे शंभर डॊलर्सपासून हजारो डॊलर्स पर्यंत असतात. असे शोज कॆसिनोमधल्या स्वतंत्र थिएटर्स मध्ये होत असून कॆमेरा नेण्याची आणि मोबाईल किंवा कुठल्याही साधनाने फोटो काढण्याची तिथे परवानगी नाही.
लास व्हेगास मध्ये बहुसंख्य ठिकाणी तळात प्रशस्त कॆसिनॊज असून वरती ४०-५० मजले राहाण्याची हॊटेल्स आहेत. आम्ही सर्कस सर्कस ह्या प्रसिद्ध कॆसिनो मध्ये उतरलो होतो. इथे बसमधून येताना लास व्हेगासची झलक पहायला मिळाली होती पण बाहेर ऊन असल्याने उकाडाही होताच आणि दिव्यांचा झगमगाट सुरु झाला नव्हता. हॊटेलमध्ये फ्रेश होऊन लास व्हेगास फिरण्यासाठी आम्ही लगेचच बाहेर पडलो. सुदैवाने गो टू बसने आमची काही लास व्हेगास कॆसिनो फिरण्याची आणि काही चकटफु शोज बघण्याची सोय केली होती.
पलॆशियो मधला सायंकाळचा देखावा, तिथलाच व्हिनस शो, सीझर्स मधला अटलांटीसचा शो, बाहेरचा डोकं नसलेला पुतळा, पॆरीसच्या आयफेल टॊवरची प्रतिकृती बघत आम्ही पुढे निघालो. बलॆशियो बाहेरचा पाण्याच्या कारंज्यांचा म्युझिकल शो म्हणजे श्रवणीय आणि प्रेक्षणीय आनंद होता. आमच्या दोन रात्रीच्या वास्तव्यात लास व्हेगास मध्ये असणारे सर्वोत्तम शोज कोणते ते आम्ही शोधले आणि त्याप्रमाणे ’आईस’ आणि ’ज्युबली’ ह्या दोन दिवसांच्या शोजची तिकीटे खरेदी करून ठेवली. आठ वाजता आम्ही रीव्हीयेरा ह्या कॆसिनोमध्ये ’आईस’ ह्या शोसाठी त्यातल्या थिएटरवर जाऊन पोहोचलो. पुढचे दोन तास कमनीय आणि वेगवान हालचालींच्या अत्युच्च दर्जाचे प्रदर्शन अविरत चालू होते. बर्फाच्या लादीच्या स्टेजवर स्केटींग करत कसरतपटू रशियन सर्कस सारखे प्रयोग दाखवत होते. वेग, आवेग, तोल ह्यांचा वापर थक्क करणारा होता. वर्ल्ड क्लास म्हणजे काय ह्याचा प्रत्यय आल्यावाचून राहिला नाही. निव्वळ अफलातून कसरतीं शिवाय एकूण कॊरिओग्राफी, ड्रेस डिझायनिंग, प्रयोगाचे दिग्दर्शन, सिक्वेन्सिंग, कला/ मिमिक्री सादर करणायांचे टायमिंग, स्टेज सगळेच अत्युच्च! थिएटर मधून भारावून बाहेर आलो आणि कॆसिनोमधून चालत रस्त्यावर बाहेर पडलो तर डोळे दिपवणारा झगमगाट लास व्हेगास स्ट्रीपवर सुरु झाला होता. निऒन लाईट्स नी आणि मोठमोठ्या जाहिरातींच्या हॊर्डींग्जनी, झळकत्या दिव्यांनी टाईम स्क्वेअरच्या धुंदीची आठवण झाली. ’अभी तो रात जवा है’ अशा उत्साहात लोकांचे जथ्थे लास व्हेगास स्ट्रीपच्या रस्त्याने फिरत होते. तेथेच थोडं फार फिरून आणि कॆसिनोज मध्ये टाईमपास करत दुसया दिवशी ग्रॆंट कॆनियनला जायचे असल्याने रात्री साडे बारा पर्यंत आम्ही हॊटेलवर परतलो.
- क्रमश:
फ्रेस्नोहून लास व्हेगास ला पोहोचण्यासाठी आज २६० मैल अंतर कापायचे असल्याने सकाळी आठ वाजता आमची बस सुटली. आज आम्ही कॆलिफॊर्निया राज्याची (गोल्डन स्टेट) हद्द ओलांडून नेवाडा (सिल्व्हर स्टेट) राज्यात प्रवेश केला. आदल्या दिवशीचा थकवा असल्याने आणि पुढचे दोन्ही रात्र आणि दिवस धावपळच असल्याने बसमध्ये सगळेच गाढ झोपी गेलो. काही तासांनी डोळे उघडले तेव्हा आम्ही रेताड आणि रुक्श वाळवंटातून जात असल्याचे जाणवले. दरम्यान हॆंस मधेमधे वेगवेगळी ठिकाणे, त्यांचे भौगोलिक, ऐतिहासिक महत्त्व ह्यांची सखोल माहिती पुरवीत होताच. मे च्या तिसया आठवड्यातच एवढं रणरणतं ऊन अनुभवताना सॆन फ्रन्सिस्कोची थंडी आठवली आणि घेतलेल्या जॆकेटचे निदान इथे तरी नक्की ओझेच होणार ह्याची खात्री पटली. दुपारी जेवण उरकून आम्ही लास व्हेगास च्या दिशेने आजच्या प्रवासाच्या शेवटच्या टप्प्यासाठी निघालो आणि संध्याकाळी तीनच्या दरम्यान लास व्हेगास शहराजवळ पोहोचलो. लास व्हेगास जवळ आलय ह्याच्या खुणा बाहेर दिसू लागल्या होत्या, बरच काही ऐकलय, वाचलय आणि टीव्हीवर पाहिलेल्या ह्या शहराबद्दल प्रचंड अप्रूप होतं. जसजसे आम्ही शहरात आलो तसतशा खूप मोठ्या आणि भव्य इमारती दुतर्फा दिसू लागल्या. प्रत्येकीचा नखरा वेगळा, ढब वेगळी. जगातील वास्तूशिल्पांचे वैविध्यपूर्ण नमुने इथे पहायला मिळतात. आता लास व्हेगास विषयी थोडसं. लास व्हेगास ला सिन सिटी म्हणूनही ओळखलं जात. साधारण १९३१ च्या दरम्यान म्हणजे मंदी नंतर लग्गेच लास व्हेगास ला जुगार हा अधिकृत करण्यात आला. २००५ मध्ये ह्या शहराला शंभर वर्ष पूर्ण झाली. काही गंमतीशीर गोष्टी लास व्हेगास आणि तिथल्या कॆसिनोजविषयी -
१. Whatever happens in Las Vegas stays in Las Vegas असं म्हणतात. त्यामुळे कॆसिनोतून मिळू शकणारा झटपट पैसा, लफडी ह्यासाठी इथे येणायांचे प्रमाण लक्षणीय. दरवर्षी साधारण ४० दशलक्ष लोक लास व्हेगासला भेट देतात. येणारा जवळ जवळ प्रत्येक जण कुठल्या ना कुठल्या कॆसिनोमध्ये खेळतोच खेळतो. इथे जॆकपॊट लागून कोट्याधीश झालेलेही कितीतरी आहेत पण ’आपल्यालाही लागेल असा जॆकपॊट’ अशा अति-आशावादी दृष्टीकोनाने कितीतरी लोकं निव्वळ जुगार खेळून नशीब अजमवण्यासाठी इथे येतात. मोठमोठ्या कंपन्यांच्या अधिकायांच्या मिटींग्ज, कॊन्फरन्सेस इतकेच काय तर कोर्पोरेट्स ट्रेनिंग्स सुद्धा लास व्हेगास मध्ये चालतात. ह्या इतक्या प्रचंड संख्येने येणाया लोकांमुळे कॆसिनोजमध्ये रोज कोट्यावधी डॊलर्सची उलाढाल चालते, बहुसंख्य कमाई ही कॆसिनोच्या मालकांचीच होते हे आलेच.
२. कोणत्याही कॆसिनो मध्ये न दिसणाया गोष्टी म्हणजे - खिडकी (म्हणजे बाहेरचा प्रकाश दिसणार नाही, उद्देश हा की खेळणायास दिवस रात्रीचे भान राहू नये), भिंतीवरील घड्याळ (पुन्हा तेच,खेळणायास वेळेचे भान राहू नये ), लहान मुले (लहान मुलांना जवळ जवळ सगळ्याच ठिकाणी बंदी आहे) खेळणायांना अधिकाधिक जुगार खेळावा म्हणून टेबलवर स्वस्तात ड्रींक्स, खाणे ह्यांची सर्विस दिली जाते.
३. लास व्हेगास मध्ये लग्न करणे हे इथल्या तरूण तरुणींच एक मोठ्ठ स्वप्न. संपूर्ण अमेरिकेतील जनता इथे लग्नकार्यासाठी येते. तशा झटपट लग्नाच्या सोयीही कॆसिनोजमध्ये आहेत. (आठवलं का रचेल आणि रॊसने तसेच मोनिका आणि शॆंडलरने उडवलेली लास व्हेगास मधली धमाल!). लास व्हेगासमध्ये लग्नापूर्वी रक्त तपासणी करण्याची गरज नाही, प्रतिक्षा यादी पण नाही आणि अगदी मामुली फी, शिवाय वातावरणही तारुण्याच्या धुंदीत ह्यामुळेच लग्नाळूंची इथे गर्दी होत असावी.
४. लास व्हेगास स्ट्रीप हा इथला मुख्य रस्ता. साधारण तास दीड तास लागावा चालायला इतका मोठा. बरेचदा एका कॆसिनोतून दुसयात जायला टॆक्सी वापरावी लागते. अशावेळी टॆक्सी वाल्यास टीप देणे, हॊटेल वाल्यांना व्यवस्थित टीप देणे इथे अतिशय अगत्याचे आहे.
५. लास व्हेगास मधले कॆसिनोज १२ महिने २४ तास चालू असतात. करण्यासारखे काही नाही असं इथे कधी होतच नाही. केनडींची हत्या झाली तेव्हा एकदाच काही मिनिटांसाठी कॆसिनोजची झगमग थांबवण्यात आली होती, अन्यथा शंभराहून अधिक वर्षे हा जुगाराचा पसारा अव्याहत चालू आहे.
लास व्हेगास शोज बद्दल -
ह्याबद्दल खूप काही ऐकले आणि वाचले होते. मागे न्यूयॊर्कमध्ये गेलो होतो तेव्हा इच्छा असूनही ब्रॊड वे वरचे शोज पहाणे शक्य झालं नाही त्यामुळे ह्यावेळी लास व्हेगासचे शोज पहायचेच असे ठरवले होते. ब्रॊडवेज चे आणि लास व्हेगास चे शोज ह्यात तसा फरक आहे. ब्रॊडवेजच्या शोज मधून मुख्यत्त्वे त्यातील नाट्य, आर्तता, दिग्दर्शन, पटकथा, म्युझिकल्स आणि सादरीकरण ह्याचा अनुभव मिळतो तर लास व्हेगासच्या शोज मधून मुख्यत्त्वे थरार, भव्यता, शारिरीक क्षमतेचे खेळ, कोरिओग्राफी, ड्रेसडिझायनिंग, अचाट सादरीकरण ह्यांचा अनुभव मिळतो. दोन्ही प्रकारचे शोज हे जागतिक दर्जाचेच असतात. लास व्हेगासच्या शोजमध्ये आपली कला सादर करणे हे जगातल्या कुठल्याही कलाकाराचे स्वप्न असते. त्यासाठी इथे येऊन कितीही मेहनत घेण्याची त्यांची तयारी असते. लास व्हेगासमध्ये वेगवेगळ्या कॆसिनोज मध्ये असे शोज अव्याहत चालूच असतात. लास व्हेगासवर प्रेम करणायांपैकी केवळ ह्यां शोजचा आनंद लुटण्यासाठी प्रामुख्याने येणारेही कितीतरी जण आहेत. काही शोज हे खेळण्यासाठी लोकांना आकर्षित करण्याच्या उद्देश्शाने असतात ते थोड्यावेळासाठी असून चकटफु असतात, हे शोज उभ्या उभ्याच बघायचे असतात आणि दहा पंधरा मिनिटांत संपतात. मुख्य शोज हे साधारण दिड ते दोन तासाचे असून त्यांची तिकीटे शंभर डॊलर्सपासून हजारो डॊलर्स पर्यंत असतात. असे शोज कॆसिनोमधल्या स्वतंत्र थिएटर्स मध्ये होत असून कॆमेरा नेण्याची आणि मोबाईल किंवा कुठल्याही साधनाने फोटो काढण्याची तिथे परवानगी नाही.
लास व्हेगास मध्ये बहुसंख्य ठिकाणी तळात प्रशस्त कॆसिनॊज असून वरती ४०-५० मजले राहाण्याची हॊटेल्स आहेत. आम्ही सर्कस सर्कस ह्या प्रसिद्ध कॆसिनो मध्ये उतरलो होतो. इथे बसमधून येताना लास व्हेगासची झलक पहायला मिळाली होती पण बाहेर ऊन असल्याने उकाडाही होताच आणि दिव्यांचा झगमगाट सुरु झाला नव्हता. हॊटेलमध्ये फ्रेश होऊन लास व्हेगास फिरण्यासाठी आम्ही लगेचच बाहेर पडलो. सुदैवाने गो टू बसने आमची काही लास व्हेगास कॆसिनो फिरण्याची आणि काही चकटफु शोज बघण्याची सोय केली होती. 
पलॆशियो मधला सायंकाळचा देखावा, तिथलाच व्हिनस शो, सीझर्स मधला अटलांटीसचा शो, बाहेरचा डोकं नसलेला पुतळा, पॆरीसच्या आयफेल टॊवरची प्रतिकृती बघत आम्ही पुढे निघालो. बलॆशियो बाहेरचा पाण्याच्या कारंज्यांचा म्युझिकल शो म्हणजे श्रवणीय आणि प्रेक्षणीय आनंद होता. आमच्या दोन रात्रीच्या वास्तव्यात लास व्हेगास मध्ये असणारे सर्वोत्तम शोज कोणते ते आम्ही शोधले आणि त्याप्रमाणे ’आईस’ आणि ’ज्युबली’ ह्या दोन दिवसांच्या शोजची तिकीटे खरेदी करून ठेवली. आठ वाजता आम्ही रीव्हीयेरा ह्या कॆसिनोमध्ये ’आईस’ ह्या शोसाठी त्यातल्या थिएटरवर जाऊन पोहोचलो. पुढचे दोन तास कमनीय आणि वेगवान हालचालींच्या अत्युच्च दर्जाचे प्रदर्शन अविरत चालू होते. बर्फाच्या लादीच्या स्टेजवर स्केटींग करत कसरतपटू रशियन सर्कस सारखे प्रयोग दाखवत होते. वेग, आवेग, तोल ह्यांचा वापर थक्क करणारा होता. वर्ल्ड क्लास म्हणजे काय ह्याचा प्रत्यय आल्यावाचून राहिला नाही. निव्वळ अफलातून कसरतीं शिवाय एकूण कॊरिओग्राफी, ड्रेस डिझायनिंग, प्रयोगाचे दिग्दर्शन, सिक्वेन्सिंग, कला/ मिमिक्री सादर करणायांचे टायमिंग, स्टेज सगळेच अत्युच्च! थिएटर मधून भारावून बाहेर आलो आणि कॆसिनोमधून चालत रस्त्यावर बाहेर पडलो तर डोळे दिपवणारा झगमगाट लास व्हेगास स्ट्रीपवर सुरु झाला होता. निऒन लाईट्स नी आणि मोठमोठ्या जाहिरातींच्या हॊर्डींग्जनी, झळकत्या दिव्यांनी टाईम स्क्वेअरच्या धुंदीची आठवण झाली. ’अभी तो रात जवा है’ अशा उत्साहात लोकांचे जथ्थे लास व्हेगास स्ट्रीपच्या रस्त्याने फिरत होते. तेथेच थोडं फार फिरून आणि कॆसिनोज मध्ये टाईमपास करत दुसया दिवशी ग्रॆंट कॆनियनला जायचे असल्याने रात्री साडे बारा पर्यंत आम्ही हॊटेलवर परतलो. - क्रमश:
Thursday, June 25, 2009
भटकंती, अमेरीकेच्या पश्चिम किनायावरची - भाग १
ईस्ट कोस्टवरच्या मर्टल बीच वरून परतेपर्यंत एकीकडे पश्चिम किनायावरच्या सुट्टीचे आणि भटकंतीचे प्लान्स तयार होत होते. २५ च्या लॊंग विकेंडला धरुन साधारण दहा दिवसांची ट्रीप आम्ही आखत होतो. आमच्या बयाच मित्रमैत्रिणींनी ह्या ट्रीपविषयी आणि प्लानिंग विषयी विचारल्याने त्याबद्दल थोडं इथे लिहीण्याचं ठरवलय. कुठेही फिरायला जाण्याचा विचार करण्यापूर्वी तिथे नेमकं आपण कशासाठी जात आहोत हा विचार आधी करण आवश्यक आहे (पु,ल. नी ’म्हैस मध्ये कोकणाच्या प्रवासात मी इथे का आलो असा विचार करत हळहळ व्यक्त केलेय म्हणून म्हटलं आपण सुधारावं! ;) ). कधी कोणाला फक्त भेटायला म्हणून तर कधी धार्मिक स्थळास भेट म्हणून, कधी निव्वळ विश्रांती किंवा हवापालट म्हणून तर कधी इथल्या पार्कांमध्ये मानवनिर्मित अचाट प्रयोग अनुभवण्यासाठी तर कधी निसर्गाची भव्य आणि दिव्य रुपे बघत अचंबित होण्यासाठी आपण फिरतो. मीना प्रभूंसारखं भेट देणाया भागाबद्दल विस्तृत वाचन करणं जरी शक्य नसलं तरी इंटरनेटच्या कृपेने बरीच माहिती मिळू शकते. ही माहिती वाचून आपल्याला त्यातलं काय बघायचंय, कसं बघायचय, किती प्रवास स्वतः करायचाय, कुणाला भेटायचय हे सगळं नोंदवलं आणि सुसंगत केलं की झालं प्लानिंग. प्रवास जास्तीत जास्त आरामदायी आणि आनंददायी असण्याकडे आमचा कल होताच. पश्चिम किनायावर राहाणाया बयाच मित्रमैत्रिणींकडून मूलभूत माहिती मिळाली होती त्याचा फायदा झाला. लॊंग विकेंड असूनही तीन महिने आधी बुकींग केल्याने सुदैवाने आम्हाला विमानाची तसेच इतर सोयीची तिकीटे मिळाली.
पूर्वतयारी
१. फ्लाईट टिकीट्स -मागच्यावर्षी ईस्ट कोस्ट फिरायला जाताना डॆलास वरून व्हर्जिनियाला विमानाने गेलो होतो आणि परतलो न्यू जर्सीवरुन. ही अशी वन वे फ्लाईट्स थोडी महाग पडली तरी वेळेच्या बचतीच्या दृष्टीने आणि प्रवास सुकर होण्याच्या दृष्टीने खूप उपयोगी पडतात, दगदगही कमी होते. ह्यावेळी सुद्धा कोलंबिया ते सॆन फ्रान्सिस्को आणि लॊस एंजिल्स ते कोलंबिया अशी वन वे टिकीट्स काढली होती.
२. प्रवासी कंपनी टीकीट्स -
बरीच शोधाशोध केल्यावर आम्ही’ ’गो टू बस’ ह्या प्रवासी कंपनीची निवड केली. प्रवासी कंपनीचा विचार करण्याची कारणे म्हणजे
अ. कमी वेळात अधिक ठिकाणे पहाता येणे
ब. सोबत असलेल्या गाईड द्वारे अधिक आणि अचूक माहिती मिळणे
क. ह्या स्थळांना भेट देणे हे मुख्य प्रयोजन (तिथे काही दिवस/रात्र राहून एखादे ठिकाण एक्स्प्लोअर करावयाचे असा विचार नव्हता)
ड. प्रवास आरामदायी व्हावा आणि दगदग होऊ नये, जेणे करून वेळेची आणि श्रमांची बचत होईल
इ. सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे लास व्हेगाज ला सगळी मजा रात्रीच अनुभवायची असल्याने दिवसा गाडीत विश्रांती होईल आणि रात्री कॆसिनोज मध्ये फिरायला उत्साह राहील असा विचारही त्या मागे होता. तसेच नेवाडाच्या रुक्ष वाळवंटातून उन्हातून गाडी हाकताना होणारी दमछाक, नको तितका डोळ्यांवर येणारा आणि वाळूकणांवरून परावर्तित होणारा प्रखर सूर्यप्रकाश हे टाळायचं असेल तर बसचा प्रवास हा मार्ग सगळ्यात उत्तम होता.
त्यांच्या साईट वर विविध प्रकारची पॆकेजेस गोटू बस ने दिली आहेत, त्यांविषयी माहिती http://www.gotobus.com इथे पहाता येईल. आम्ही सॆन फ्रान्सिस्को, योसेमिटी, लास वेगास, ग्रॆंड कॆनियन (वेस्ट रीम) असं चार दिवसांच प्रवासी पॆकेज निश्चित केलं होतं.
३. एमट्रॆक टिकीट्स -
सॆन फ्रान्सिस्कोवरुन लॊस एंजल्सला येण्यासाठी ’स्टार लाईट’ ह्या निसर्गसौंदर्याने परिपूर्ण अशा कोस्टल रेल्वे लाईनची आम्ही निवड केली. एक महिना आधीच बुकिंग केल्याने आम्हाला एक स्वतंत्र केबिन वाजवी दरात बुक करता आली.
४. स्थानिक आकर्षणांची टिकीट्स -
सॆन फ्रन्सिस्को सिटी टुर्स तसेच स्थानिक फिरणाया ठिकाणांची तिकीटे आधीच काढल्यास पुष्कळदा स्वस्त पडतातच शिवाय वेळही वाचतो.
५. कार रेंटल आणि हॊटेल रेंटल -
तुमचं वेळापत्रक ठरलं की हे सुद्धा वेळेवर करण महत्त्वाचं आहेच. (तुमच्याकडे AAA चे सभासदत्व असेल तर दरांत थोडी फार सूट नक्कीच मिळते.)
विमान, रेल्वे आणि वर म्हटलेल्या सर्व प्रकारच्या तिकीटांची एक फाईल करून बरोबर ठेवली होती. त्याच फाईल मध्ये संपूर्ण दहा दिवसांचे ढोबळ वेळापत्रक, ज्या ठिकाणी जायचय त्यांचे पत्ते, फोन नंबर एकत्र करून ठेवले. तसेच वेगवेगळ्या ठिकाणांना जोडणारे मॆप्सही मॆपक्वेस्ट वरुन घेऊन फाईलमध्ये ठेवले होते. जीपीएस जवळ असला तरी न जाणॊ ऐनवेळी गडबड नको. शिवाय अनोळखी ठिकाणी प्रवासापूर्वी रस्त्याचा साधारण अंदाज असलेला केव्हाही चांगला.
दिवस पहिला (कोलंबिया ते सॆनफ्रान्सिस्को):
शुक्रवारी संध्याकाळी कोलंबिया एअरपोर्टवरून आम्ही निघालो आणि अटलांटाला कनेक्टींग फ्लाईट पकडून रात्री सॆन फ्रान्सिस्कोला पोहोचलो. प्रवास जरी सहा सात तासांचा असला तरी वेळेच्या फरकामुळे पोहोचेपर्यंत रात्रीचे साडे नऊच झाले होते. एअरपोर्टवरून बाहेर रस्त्यावर येताच पहिल्यांदा जाणवलं ती सॆन फ्रान्सिस्कोची थंड आणि प्रसन्न हवा :)
दिवस दुसरा (योसेमिटी नॆशनल पार्क):शनिवारी सकाळी सव्वा आठ वाजता सॆन मटीओ येथून गो टू बस कंपनीच्या बसने आम्हाला घेतले. बस (व्होल्वोसारखी) चांगली ऐसपैस आणि वातानुकूलित होती. शिवाय त्यात मागे रेस्ट रूमही होती. बसच्या काचा मोठ्या असल्याने बाहेरच्या गोष्टी बघणे सहज शक्य होते. आमच्या बरोबर प्रवास करणायांपैकी बहुतेक जण अमेरीका फिरायला आलेले एशियन होते. त्यात बरेचसे चायनीज आणि थोडेफार भारतीयही होते. सॆन मटिओ वरुन बसने माऊंटन व्ह्य़ू मधून चक्कर मारून सिस्को, ऎप्पल ह्या अव्वल दर्जाच्या कंपन्यांच्या मुख्यालयातून फिरवून फ्री मॊंटच्या दिशेने कूच केले. तिथून काही प्रवाशांना घेऊन आम्ही योसेमिटीच्या दिशेने निघालो. योसेमिटीला पोहोचायला आम्हाला साधारण दोनशे माईल्स अंतर कापायचे होते. दोन्हीबाजूस शेते, फळबागांमधून बस पळत होती. कॆलिफॊर्नियाचा हा शेतीसमृद्ध भाग, लांबपर्यंत पसरलेली आधुनिक तंत्रद्न्यानानी नटलेली शेते, त्यावर थुईथुई नाचणारे स्प्रिंकलर्स, अवजड यंत्रे सगळं बघत बघत आम्ही पुढे सरकत होतो. आमचा गाईड (त्याचं नाव हॆंस) प्रत्येक ठिकाणाची माहिती चायनीज आणि इंग्रजीतून देत होता. दुपारी वाटेवरच जेवण उरकून आम्ही आमचा प्रवास पुढे सुरू केला आणि योसेमिटीला साधारण दोनच्या आसपास पोहोचलो. साधारण १२२० चौ. मैल पसरलेले योसेमिटी १८९० मध्ये ’राष्ट्रीय उद्यान’ म्हणून घोषित झाले. अमेरिकेत एकूण अशी ६२ राष्ट्रीय उद्याने आहेत. दरसाल जास्तीत जास्त पर्यटक येणारे योसेमिटी हे तिसया क्रमाकांचे राष्ट्रीय उद्यान. स्मोकी माऊंटन नॆशनल पार्क हे नॊर्थ कॆरोलिना मधले प्रथम क्रमांकाचे असून ग्रॆंड कॆनियनचा दुसरा क्रमांक लागतो. लक्षात घेण्यासारखा फरक असा की स्मोकी माऊंटन येथे बाराही महिने चांगले हवामान उपलब्ध असल्याने, पर्यटक वर्षभरात कधीही येऊ शकतात परंतु भरपूर स्नो, खूप थंड किंवा खूप उष्ण अशा हवामानांमुळे योसेमिटी तसेच ग्रॆंड केनियन मध्ये पर्यटक वर्षातील विशिष्ट काळीच येणे पसंत करतात. प्रत्येक नॆशनल पार्कमध्ये साधारण वीस ते चाळीस डॊलर प्रवेश फी भरावी लागते. पण सिनियर्स सिटीझन्स ना अगदी मामुली दरात कुठल्याही नॆशनल पार्क मधे प्रवेश मिळतो.
मे च्या दरम्यान योसेमिटीला येण्याचा आम्ही विचार केला ह्याचं अजून एक कारण म्हणजे वरच्या डोंगरांवरचा बर्फ वितळून ठिकठिकाणी कोसळणारे विलोभनीय धबधबे ह्या वेळे दरम्यान (केवळ चार ते सहा आठवडेच) पहावयास मिळतात. त्यानंतर हा भाग वाढत्या उन्हाळ्यामुळे शुष्क होऊ लागतो. योसेमिटी दरी ही सात मैल लांब आणि एक मैल रूंद असून उंची समुद्रसपाटीपासून साधारण ४००० फूट आहे. एल कॆप्टन शिखर, हाफ डोम अशा ठिकाणी ती ८००० फूटांपर्यंत जाते. बसमधून जाताना हंस आम्हाला व्हॆलीविषयी माहिती देत होता, शिवाय मधूनच डोकावणारे धबधबे, त्यांची पर्यटकांनी दिलेली नावे, दूर दिसणारी एल कॆप्टन, हाफ डोम ची पर्वत शिखरे, त्यांवर चमकणारे बर्फ (ग्लेशियर), अगदी ’पहाता किती पाहशील दोन नयने’ होत होते.
बस ठिकठिकाणी थांबून आम्ही हजारो फूटांवरुन कोसळणारे धबधबे दोन्ही बाजूस पहात होतो. घोड्याच्या शेपटी सारखा दिसणारा हॊर्श टेल वॊटरफॊल खूप्पच छान दिसत होता. न संपणाया पर्वतरांगांमधून वळणावळणाचा रस्ता घेताना अगदी मुंबईतून देशावर किंवा कोकणात जाताना लागणाया घाटांची आठवण येत होती. मध्येच थांबून आम्ही जवळच असलेल्या ब्रिडल व्हील फॊल (Bridal Veil Fall) पर्यंत थोडं चालत गेलो आणि उभ्या सुळक्यामधून कोसळणारा धबधबा पाहिला. तेथेच बाजूला वहात असलेली मर्सिड रीव्हरही पाहिली.
रेस्ट एरियामध्ये बस थांबली आणि आम्ही जथ्थ्याने पायी फिरायला बाहेर पडलो. जवळच असलेल्या लोअर योसेमिटी फॊलपर्यंत थोडं चालत गेलो. प्रत्यक्ष धबधब्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी तिथे लाकडी ट्रेल बनवला आहे. तापमान साधारण ७५ फॆ च्या आसपास असावे. वळणावळणाने ट्रेलवरुन जात पाण्याच्या आवाजाच्या दिशेने सरकत आम्ही थेट धबधब्यापाशी जाऊन पोहोचलो. पाण्याचा स्त्रोत इतका प्रचंड आणि वेगात होता की मान वरुन करुन पाहाणेही शक्य नव्हते. पांढया शुभ्र पाण्याचा धबधबा जोरदार आवाज करत कोसळत होता. सगळे वातावरण मिस्टी आणि दुधाळ झाले होते. प्रत्यक्ष धबधब्याजवळ पाण्याचे थंडगार तुषार झेलत भिजण्यात (विशेषत: बाहेर इतकं जास्त तापमान असताना) विशेष मजा येत होती. थंड हवेच्या ठिकाणी असल्यासारखेच तिथे वाटत असल्याने ह्या लोअर योसेमिटी धबधब्यात भिजण्याचा हा अगदी चिंब आल्हाद दायक अनुभव! त्याच वाटेवरुन एल कॆप्टनच पर्वत शिखर दिसतं. हा म्हणजे साधारण ३००० फूटांचा अतिप्रचंड सुळका. पूर्ण ग्रॆनाईटचा बनलेला हा पर्वत सर करणे जगातील प्रत्येक रॊक क्लायंबर्सचे स्वप्न. सरासरी एवढी उंची रॊक क्लायंबिंग करून गाठायला तरबेज क्लायंबरला सुद्धा चार ते पाच दिवस लागतात. ह्या अतिविशाल दगडावर सुद्धा स्पीड क्लायंबिंग करून काही तासात जाणारे महाभाग आहेत. :-)
योसेमिटीशी माझी पहिल्यांदा ओळख झाली जेव्हा मी एका पुस्तकात हाफ डोमविषयी वाचलं. हाफ डॊमने मग कुतुहूल इतक जागृत केलं की आम्ही दोघं हाफ डोमवर ट्रेकींग करता येईल का असा विचार करू लागलो. त्या अनुषंगाने करी व्हिलेज मध्ये राहायची व्यवस्था (जवळ जवळ सहा महिने आधी बुकिंग करावे लागते), शरीराला सवय होण्यासाठी नियमित व्यायाम वगैरे तयारी करणं आवश्यक होत, One Best Hike: Yosemite's Half Dome हे Rick Deutsch चं पुस्तकही विकत घेतलं. पण मग वेळेअभावी हा विचार सोडून द्यावा लागला. ह्यामुळे दुरून का होईना पण हाफ डोम पाहाता येणार म्हणून आम्ही दोघेही उत्सुक होतो. ८८४२ फूट उंच असलेला हाफ डोम ग्रेनाईटचा बनलेला आहे. हा मुळत: पूर्ण डोंगर असून आईस एज दरम्यान बर्फाने दुभंगला गेल्याने ह्याचा अर्धा भाग कोसळला असे म्हणतात. हाफ डोम वर जाणारी हाईक साधारण १७ मैलांची असून साधारण १० ते १२ तास लागतात. प्रचंड हिमवर्षाव, पाऊस होत असल्याने ही हाईक वर्षातील चार ते सहा महिनेच शक्य होते. तसेच हाईक एकाच दिवसात पूर्ण करावी लागते त्यामुळे पहाटे लवकर निघून दुपार पर्यंत हाफ डोमवर पोहोचावे लागते. हाईकचा शेवटचा टप्पा विशेष कठीण असून केबलच्या तारांवरून जवळ जवळ ८०-९० अंशातून शरीरावर ओढून अरूंद मार्गावरून पुढे सरकावे लागते. अर्थात वर पोहोचल्यावरचे दृश्य विहंगम असणारच ह्यात शंका नाही. जगातील कुठल्याही कसलेल्या गिर्यारोहकाला सर करण्यात अभिमान वाटेल असा हा हाफ डोम. निव्वळ हाफ डोम सर करण्यासाठी वेगवेगळ्या देशातील गिर्यारोहक अमेरिकेत आणि योसेमिटीमध्ये येतात. तर असा हा हाफ डोम डोळे भरून पाहून घेतला आणि आम्ही बसने टनेल व्ह्यू च्या दिशेने निघालो.
योसेमिटीच्या पार्कच्या कुठल्याही माहितीत सगळ्यात जास्तीवेळा वापरण्यात येणारा कुठला फोटॊ असेल तर ह्या टनेल व्ह्यू स्पॊट वरुन घेतलेला. सगळं योसेमिटी पार्क सौंदर्य उघडून उभं राहतं समोर.योसेमिटीत येणाया प्रत्येकाने आलच पाहिजे असं हे ठिकाण. डाव्या बाजूस एल कॆप्टन, समोर क्लाऊड्स रेस्ट आणि हाफ डोम हे सुळके, त्याच्या उजव्या बाजूस सेंटिनेल डोम, सगळ्यां उजवीकडे कॆटेड्रेल स्पायरस हा सुळका आणि त्याच्या मधून कोसळणारा ब्रिडल व्हील फॊल्स. त्यातून भर म्हणजे डोंगर माथ्यावर पांढया जावळा सारखं दिसणारं आणि उन्हात चमकणारं ग्लेशियर (बर्फ). अगदी पंचपक्वान्नाची मेजवानीच निसर्गाने मांडून ठेवलेय. आयुष्यभरात इतक नयनरम्य दृश्य आपण क्वचितच पाहिलं असेल असं वाटल्यावाचून राहात नाही आणि वेगवेगळ्या कोनांतून कितीही फोटॊ काढले तरी मन भरत नाही. तृप्त मनाने आम्ही योसेमिटीतून बाहेर पडलो आणि रात्रीच्या मुक्कामी फ्रेस्नो शहराकडे निघालो.
- क्रमश:
पूर्वतयारी
१. फ्लाईट टिकीट्स -मागच्यावर्षी ईस्ट कोस्ट फिरायला जाताना डॆलास वरून व्हर्जिनियाला विमानाने गेलो होतो आणि परतलो न्यू जर्सीवरुन. ही अशी वन वे फ्लाईट्स थोडी महाग पडली तरी वेळेच्या बचतीच्या दृष्टीने आणि प्रवास सुकर होण्याच्या दृष्टीने खूप उपयोगी पडतात, दगदगही कमी होते. ह्यावेळी सुद्धा कोलंबिया ते सॆन फ्रान्सिस्को आणि लॊस एंजिल्स ते कोलंबिया अशी वन वे टिकीट्स काढली होती.
२. प्रवासी कंपनी टीकीट्स -
बरीच शोधाशोध केल्यावर आम्ही’ ’गो टू बस’ ह्या प्रवासी कंपनीची निवड केली. प्रवासी कंपनीचा विचार करण्याची कारणे म्हणजे
अ. कमी वेळात अधिक ठिकाणे पहाता येणे
ब. सोबत असलेल्या गाईड द्वारे अधिक आणि अचूक माहिती मिळणे
क. ह्या स्थळांना भेट देणे हे मुख्य प्रयोजन (तिथे काही दिवस/रात्र राहून एखादे ठिकाण एक्स्प्लोअर करावयाचे असा विचार नव्हता)
ड. प्रवास आरामदायी व्हावा आणि दगदग होऊ नये, जेणे करून वेळेची आणि श्रमांची बचत होईल
इ. सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे लास व्हेगाज ला सगळी मजा रात्रीच अनुभवायची असल्याने दिवसा गाडीत विश्रांती होईल आणि रात्री कॆसिनोज मध्ये फिरायला उत्साह राहील असा विचारही त्या मागे होता. तसेच नेवाडाच्या रुक्ष वाळवंटातून उन्हातून गाडी हाकताना होणारी दमछाक, नको तितका डोळ्यांवर येणारा आणि वाळूकणांवरून परावर्तित होणारा प्रखर सूर्यप्रकाश हे टाळायचं असेल तर बसचा प्रवास हा मार्ग सगळ्यात उत्तम होता.
त्यांच्या साईट वर विविध प्रकारची पॆकेजेस गोटू बस ने दिली आहेत, त्यांविषयी माहिती http://www.gotobus.com इथे पहाता येईल. आम्ही सॆन फ्रान्सिस्को, योसेमिटी, लास वेगास, ग्रॆंड कॆनियन (वेस्ट रीम) असं चार दिवसांच प्रवासी पॆकेज निश्चित केलं होतं.
३. एमट्रॆक टिकीट्स -
सॆन फ्रान्सिस्कोवरुन लॊस एंजल्सला येण्यासाठी ’स्टार लाईट’ ह्या निसर्गसौंदर्याने परिपूर्ण अशा कोस्टल रेल्वे लाईनची आम्ही निवड केली. एक महिना आधीच बुकिंग केल्याने आम्हाला एक स्वतंत्र केबिन वाजवी दरात बुक करता आली.
४. स्थानिक आकर्षणांची टिकीट्स -
सॆन फ्रन्सिस्को सिटी टुर्स तसेच स्थानिक फिरणाया ठिकाणांची तिकीटे आधीच काढल्यास पुष्कळदा स्वस्त पडतातच शिवाय वेळही वाचतो.
५. कार रेंटल आणि हॊटेल रेंटल -
तुमचं वेळापत्रक ठरलं की हे सुद्धा वेळेवर करण महत्त्वाचं आहेच. (तुमच्याकडे AAA चे सभासदत्व असेल तर दरांत थोडी फार सूट नक्कीच मिळते.)
विमान, रेल्वे आणि वर म्हटलेल्या सर्व प्रकारच्या तिकीटांची एक फाईल करून बरोबर ठेवली होती. त्याच फाईल मध्ये संपूर्ण दहा दिवसांचे ढोबळ वेळापत्रक, ज्या ठिकाणी जायचय त्यांचे पत्ते, फोन नंबर एकत्र करून ठेवले. तसेच वेगवेगळ्या ठिकाणांना जोडणारे मॆप्सही मॆपक्वेस्ट वरुन घेऊन फाईलमध्ये ठेवले होते. जीपीएस जवळ असला तरी न जाणॊ ऐनवेळी गडबड नको. शिवाय अनोळखी ठिकाणी प्रवासापूर्वी रस्त्याचा साधारण अंदाज असलेला केव्हाही चांगला.
दिवस पहिला (कोलंबिया ते सॆनफ्रान्सिस्को):
शुक्रवारी संध्याकाळी कोलंबिया एअरपोर्टवरून आम्ही निघालो आणि अटलांटाला कनेक्टींग फ्लाईट पकडून रात्री सॆन फ्रान्सिस्कोला पोहोचलो. प्रवास जरी सहा सात तासांचा असला तरी वेळेच्या फरकामुळे पोहोचेपर्यंत रात्रीचे साडे नऊच झाले होते. एअरपोर्टवरून बाहेर रस्त्यावर येताच पहिल्यांदा जाणवलं ती सॆन फ्रान्सिस्कोची थंड आणि प्रसन्न हवा :)
दिवस दुसरा (योसेमिटी नॆशनल पार्क):शनिवारी सकाळी सव्वा आठ वाजता सॆन मटीओ येथून गो टू बस कंपनीच्या बसने आम्हाला घेतले. बस (व्होल्वोसारखी) चांगली ऐसपैस आणि वातानुकूलित होती. शिवाय त्यात मागे रेस्ट रूमही होती. बसच्या काचा मोठ्या असल्याने बाहेरच्या गोष्टी बघणे सहज शक्य होते. आमच्या बरोबर प्रवास करणायांपैकी बहुतेक जण अमेरीका फिरायला आलेले एशियन होते. त्यात बरेचसे चायनीज आणि थोडेफार भारतीयही होते. सॆन मटिओ वरुन बसने माऊंटन व्ह्य़ू मधून चक्कर मारून सिस्को, ऎप्पल ह्या अव्वल दर्जाच्या कंपन्यांच्या मुख्यालयातून फिरवून फ्री मॊंटच्या दिशेने कूच केले. तिथून काही प्रवाशांना घेऊन आम्ही योसेमिटीच्या दिशेने निघालो. योसेमिटीला पोहोचायला आम्हाला साधारण दोनशे माईल्स अंतर कापायचे होते. दोन्हीबाजूस शेते, फळबागांमधून बस पळत होती. कॆलिफॊर्नियाचा हा शेतीसमृद्ध भाग, लांबपर्यंत पसरलेली आधुनिक तंत्रद्न्यानानी नटलेली शेते, त्यावर थुईथुई नाचणारे स्प्रिंकलर्स, अवजड यंत्रे सगळं बघत बघत आम्ही पुढे सरकत होतो. आमचा गाईड (त्याचं नाव हॆंस) प्रत्येक ठिकाणाची माहिती चायनीज आणि इंग्रजीतून देत होता. दुपारी वाटेवरच जेवण उरकून आम्ही आमचा प्रवास पुढे सुरू केला आणि योसेमिटीला साधारण दोनच्या आसपास पोहोचलो. साधारण १२२० चौ. मैल पसरलेले योसेमिटी १८९० मध्ये ’राष्ट्रीय उद्यान’ म्हणून घोषित झाले. अमेरिकेत एकूण अशी ६२ राष्ट्रीय उद्याने आहेत. दरसाल जास्तीत जास्त पर्यटक येणारे योसेमिटी हे तिसया क्रमाकांचे राष्ट्रीय उद्यान. स्मोकी माऊंटन नॆशनल पार्क हे नॊर्थ कॆरोलिना मधले प्रथम क्रमांकाचे असून ग्रॆंड कॆनियनचा दुसरा क्रमांक लागतो. लक्षात घेण्यासारखा फरक असा की स्मोकी माऊंटन येथे बाराही महिने चांगले हवामान उपलब्ध असल्याने, पर्यटक वर्षभरात कधीही येऊ शकतात परंतु भरपूर स्नो, खूप थंड किंवा खूप उष्ण अशा हवामानांमुळे योसेमिटी तसेच ग्रॆंड केनियन मध्ये पर्यटक वर्षातील विशिष्ट काळीच येणे पसंत करतात. प्रत्येक नॆशनल पार्कमध्ये साधारण वीस ते चाळीस डॊलर प्रवेश फी भरावी लागते. पण सिनियर्स सिटीझन्स ना अगदी मामुली दरात कुठल्याही नॆशनल पार्क मधे प्रवेश मिळतो.
मे च्या दरम्यान योसेमिटीला येण्याचा आम्ही विचार केला ह्याचं अजून एक कारण म्हणजे वरच्या डोंगरांवरचा बर्फ वितळून ठिकठिकाणी कोसळणारे विलोभनीय धबधबे ह्या वेळे दरम्यान (केवळ चार ते सहा आठवडेच) पहावयास मिळतात. त्यानंतर हा भाग वाढत्या उन्हाळ्यामुळे शुष्क होऊ लागतो. योसेमिटी दरी ही सात मैल लांब आणि एक मैल रूंद असून उंची समुद्रसपाटीपासून साधारण ४००० फूट आहे. एल कॆप्टन शिखर, हाफ डोम अशा ठिकाणी ती ८००० फूटांपर्यंत जाते. बसमधून जाताना हंस आम्हाला व्हॆलीविषयी माहिती देत होता, शिवाय मधूनच डोकावणारे धबधबे, त्यांची पर्यटकांनी दिलेली नावे, दूर दिसणारी एल कॆप्टन, हाफ डोम ची पर्वत शिखरे, त्यांवर चमकणारे बर्फ (ग्लेशियर), अगदी ’पहाता किती पाहशील दोन नयने’ होत होते.बस ठिकठिकाणी थांबून आम्ही हजारो फूटांवरुन कोसळणारे धबधबे दोन्ही बाजूस पहात होतो. घोड्याच्या शेपटी सारखा दिसणारा हॊर्श टेल वॊटरफॊल खूप्पच छान दिसत होता. न संपणाया पर्वतरांगांमधून वळणावळणाचा रस्ता घेताना अगदी मुंबईतून देशावर किंवा कोकणात जाताना लागणाया घाटांची आठवण येत होती. मध्येच थांबून आम्ही जवळच असलेल्या ब्रिडल व्हील फॊल (Bridal Veil Fall) पर्यंत थोडं चालत गेलो आणि उभ्या सुळक्यामधून कोसळणारा धबधबा पाहिला. तेथेच बाजूला वहात असलेली मर्सिड रीव्हरही पाहिली.
रेस्ट एरियामध्ये बस थांबली आणि आम्ही जथ्थ्याने पायी फिरायला बाहेर पडलो. जवळच असलेल्या लोअर योसेमिटी फॊलपर्यंत थोडं चालत गेलो. प्रत्यक्ष धबधब्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी तिथे लाकडी ट्रेल बनवला आहे. तापमान साधारण ७५ फॆ च्या आसपास असावे. वळणावळणाने ट्रेलवरुन जात पाण्याच्या आवाजाच्या दिशेने सरकत आम्ही थेट धबधब्यापाशी जाऊन पोहोचलो. पाण्याचा स्त्रोत इतका प्रचंड आणि वेगात होता की मान वरुन करुन पाहाणेही शक्य नव्हते. पांढया शुभ्र पाण्याचा धबधबा जोरदार आवाज करत कोसळत होता. सगळे वातावरण मिस्टी आणि दुधाळ झाले होते. प्रत्यक्ष धबधब्याजवळ पाण्याचे थंडगार तुषार झेलत भिजण्यात (विशेषत: बाहेर इतकं जास्त तापमान असताना) विशेष मजा येत होती. थंड हवेच्या ठिकाणी असल्यासारखेच तिथे वाटत असल्याने ह्या लोअर योसेमिटी धबधब्यात भिजण्याचा हा अगदी चिंब आल्हाद दायक अनुभव! त्याच वाटेवरुन एल कॆप्टनच पर्वत शिखर दिसतं. हा म्हणजे साधारण ३००० फूटांचा अतिप्रचंड सुळका. पूर्ण ग्रॆनाईटचा बनलेला हा पर्वत सर करणे जगातील प्रत्येक रॊक क्लायंबर्सचे स्वप्न. सरासरी एवढी उंची रॊक क्लायंबिंग करून गाठायला तरबेज क्लायंबरला सुद्धा चार ते पाच दिवस लागतात. ह्या अतिविशाल दगडावर सुद्धा स्पीड क्लायंबिंग करून काही तासात जाणारे महाभाग आहेत. :-)योसेमिटीशी माझी पहिल्यांदा ओळख झाली जेव्हा मी एका पुस्तकात हाफ डोमविषयी वाचलं. हाफ डॊमने मग कुतुहूल इतक जागृत केलं की आम्ही दोघं हाफ डोमवर ट्रेकींग करता येईल का असा विचार करू लागलो. त्या अनुषंगाने करी व्हिलेज मध्ये राहायची व्यवस्था (जवळ जवळ सहा महिने आधी बुकिंग करावे लागते), शरीराला सवय होण्यासाठी नियमित व्यायाम वगैरे तयारी करणं आवश्यक होत, One Best Hike: Yosemite's Half Dome हे Rick Deutsch चं पुस्तकही विकत घेतलं. पण मग वेळेअभावी हा विचार सोडून द्यावा लागला. ह्यामुळे दुरून का होईना पण हाफ डोम पाहाता येणार म्हणून आम्ही दोघेही उत्सुक होतो. ८८४२ फूट उंच असलेला हाफ डोम ग्रेनाईटचा बनलेला आहे. हा मुळत: पूर्ण डोंगर असून आईस एज दरम्यान बर्फाने दुभंगला गेल्याने ह्याचा अर्धा भाग कोसळला असे म्हणतात. हाफ डोम वर जाणारी हाईक साधारण १७ मैलांची असून साधारण १० ते १२ तास लागतात. प्रचंड हिमवर्षाव, पाऊस होत असल्याने ही हाईक वर्षातील चार ते सहा महिनेच शक्य होते. तसेच हाईक एकाच दिवसात पूर्ण करावी लागते त्यामुळे पहाटे लवकर निघून दुपार पर्यंत हाफ डोमवर पोहोचावे लागते. हाईकचा शेवटचा टप्पा विशेष कठीण असून केबलच्या तारांवरून जवळ जवळ ८०-९० अंशातून शरीरावर ओढून अरूंद मार्गावरून पुढे सरकावे लागते. अर्थात वर पोहोचल्यावरचे दृश्य विहंगम असणारच ह्यात शंका नाही. जगातील कुठल्याही कसलेल्या गिर्यारोहकाला सर करण्यात अभिमान वाटेल असा हा हाफ डोम. निव्वळ हाफ डोम सर करण्यासाठी वेगवेगळ्या देशातील गिर्यारोहक अमेरिकेत आणि योसेमिटीमध्ये येतात. तर असा हा हाफ डोम डोळे भरून पाहून घेतला आणि आम्ही बसने टनेल व्ह्यू च्या दिशेने निघालो.
योसेमिटीच्या पार्कच्या कुठल्याही माहितीत सगळ्यात जास्तीवेळा वापरण्यात येणारा कुठला फोटॊ असेल तर ह्या टनेल व्ह्यू स्पॊट वरुन घेतलेला. सगळं योसेमिटी पार्क सौंदर्य उघडून उभं राहतं समोर.योसेमिटीत येणाया प्रत्येकाने आलच पाहिजे असं हे ठिकाण. डाव्या बाजूस एल कॆप्टन, समोर क्लाऊड्स रेस्ट आणि हाफ डोम हे सुळके, त्याच्या उजव्या बाजूस सेंटिनेल डोम, सगळ्यां उजवीकडे कॆटेड्रेल स्पायरस हा सुळका आणि त्याच्या मधून कोसळणारा ब्रिडल व्हील फॊल्स. त्यातून भर म्हणजे डोंगर माथ्यावर पांढया जावळा सारखं दिसणारं आणि उन्हात चमकणारं ग्लेशियर (बर्फ). अगदी पंचपक्वान्नाची मेजवानीच निसर्गाने मांडून ठेवलेय. आयुष्यभरात इतक नयनरम्य दृश्य आपण क्वचितच पाहिलं असेल असं वाटल्यावाचून राहात नाही आणि वेगवेगळ्या कोनांतून कितीही फोटॊ काढले तरी मन भरत नाही. तृप्त मनाने आम्ही योसेमिटीतून बाहेर पडलो आणि रात्रीच्या मुक्कामी फ्रेस्नो शहराकडे निघालो.
- क्रमश:
Wednesday, June 3, 2009
यह शाम मस्तानी..
स्प्रिंग सुरु झाला आणि गेले दोन महिने भटकंती सुरु झालेय. म्हटलं ऊन मी म्हणायच्या आत बाहेर पडावं, मोकळेपणे भटकून घ्यावं. ’लेक मरे’ आणि जवळपासच्या ठिकाणांवर भटकतानाच पटकन व्हर्जिनिया टेक वरुन वरती वॊशिंग्टन डीसी पर्यंत ड्राईव्ह करुन आलो, ते चेरी ब्लॊसमची धुंदी अनुभवण्यासाठी.
मे मधल्या दहा तारखेच्या विकेंडला आम्ही मर्टल बीच आणि आसपास फिरून आलो. पूर्वी साधारण २००२ मध्ये लिंचबर्ग मध्ये असताना आम्ही सगळे बॆचलर्स आलो होतो इथे. माझा हा एक अतिशय आवडता बीच ईस्ट कोस्ट वरचा. आता पुन्हा तो नव्यानेच सामोरा आला.
मर्टल बीच हे खरं म्हणजे ’फॆमिली व्हेकेशन’ म्हणून वसवण्यात आलेलं ठिकाण. सगळ्या वयांच्या माणसांना हरखून टाकतील असे त्या त्या वयातील उद्योग इथे आहेत, इतके छान की केवळ प्रत्येकासाठी तरी इथे यावच. लहान मुलांसाठी उत्तम वॊटर पार्क आहे, इतर खेळ/ पार्कही आहेतच. पूर्व किनायावरची अतिशय उत्तम शॊपिंग आऊटलेट्स इथे आहेत. नायकी, रीबॊक, हॆगर, व्हॆन हुसेन, नॊटीका, पोलो, गॆप तसेच इतर अनेक नामांकीत ब्रॆंडसची दुकानं इथे टॆंजर मॊल मधे आहेत. आम्हाला दोघांना अशी आऊटलेट आवडण्याच कारण म्हणजे चांगल्या ब्रॆंड मध्ये खूप चांगली विविधता पहायला मिळते शिवाय किंमतही बरीच वाजवी असते. मर्टल बीच परिसरात नुसतं रस्त्यानं फिरलं तरी हार्ले डेव्हीडसन घेऊन बायकींगची नशा अनुभवणारे बघितले की मस्त वाटतं. ह्या बाईकांचे (बायकांसारखेच) नखरे तरी किती, उंच हॆंडल वाली, मागे रेलणारी, लांब दांड्याची काय न काय. त्यावर बसणायांचा थाट तर विचारू नका. असं सुसाट तरुणाईने भारलेलं वातावरण बीच च्या आसपास. ह्याशिवाय इथे उत्तम गोल्फ कोर्सेसही आहेत. साऊथ कॆरोलिना हे राज्य गोल्फ साठी अतिशय सुप्रसिद्ध आहेच, इथे ऒगस्टा मध्ये अतिशय प्रतिष्टेच्या गोल्फ स्पर्धा दरवर्षी होतात. केवळ गोल्फ खेळण्यासाठी मर्टल बीचला येणारा (बयाचश्या निवृत्त) धनदांडग्यांचा अजून एक वर्ग आहे. अजून एक इथली आवडलेली बाब म्हणजे, समुद्रकिनायाला खेटूनच हॊटेल्स आहेत. हॊटेलच्या आवारात गाडी पार्क केली तर पार्कींगचा मोठा प्रश्न सुटतो. हॊटेल मधून बीच वर जायला हॊटेलच्या आतूनच रस्ता असल्याने समुद्रकिनायावर कितीही धुमाकूळ घालायला आपण मोकळेच. तिथल्या लांबच लांब समुद्रकिनायाच्या ओल्या वाळूत फिरण्यात विलक्षण मजा आहे. इथे पूर्व किनायावर अटलांटीक सीटी, न्यू जर्सीचं पॊईंट प्लेजर ते अगदी खाली मियामीचा साऊथ बीच, की वेस्ट अशा बयाच समुद्रकिनायांवर अत्तापर्यंत भटकंती झालेय. आम्हाला दोघांनाही सूर्यास्त पहाण्याचं वेड आहे. त्यावेळची ती बदलती रुपं, लाल पिवळा तेजोनिधी लोहगोल, त्याचं ते मावळतीचं तेज, संध्येच्या रंगाची उधळण आणि बघता बघता मावळणारा सूर्य, ती कातरवेळ, ते ’मावळत्या दिनकर’ चे मनात उमटणारे स्वर. दररोजचा सोहळा पण प्रत्येक वेळा नवीन रुपात, अगदी नव्या कोर्या उत्साहाने निसर्गाने मांडलेला. हे सगळं वेगवेगळ्या किनायांवरून बघायला आवडतच, इतकच काय तर एखाद्या निवांत संध्याकाळी घराबाहेरच्या तळ्याशेजारुनही सूर्यास्त खुणावतोच. ’की वेस्ट’ चा सूर्यास्ताने असंच वेडं केलय पूर्वी (त्याचा फोटॊ मी ऒरकूटवर लाईफ टाईम मोमेंट्स मध्ये ठेवलाय), बाकी ह्या इतर ठिकाणी पूर्व किनारा असल्याने समुद्रातून ’सूर्योदय’ होतो आणि ’सूर्यास्त’ किनायावर. मियामीला मुद्दाम मी असा समुद्रातून होणारा सूर्योदय टिपला होता. माझ्यासारख्या (पश्चिम किनारी) मुंबईत वाढलेल्याला हे एक अप्रूपच! (त्याच्या आदल्याच दिवशी सूर्यास्ताच्यावेळी मियामीच्या साऊथ बीच वर समुद्रावर निरभ्र विस्तीर्ण आकाशात एकावेळी दोन इंद्र्धनुष्य पाहाण्याचाही योग आला होता).
बरेच दिवस खोल समुद्रात जाऊन सूर्यास्त पहाण्याचं मनात होतं आणि मग तसं ठरवून मर्टल बीच पासून एका तासावर असलेल्या जॊर्ज टाऊन हया छोटेखानी शहरात आम्ही एक प्रायव्हेट यॆच (शिडाची होडी) बुक केली. संध्याकाळी साडेसात चा सूर्यास्त होता. साधारण साडेपाच च्या आसपास आम्ही तिथे पोह्चलो. जॊर्ज टाऊन हे इथल्या टीपीकल जुन्या, छोट्या शहरांसारखं एक मेन स्ट्रीट आणि कोर्ट स्ट्रीट सारखे एक दोन मोजके रस्ते आणि छॊटी दुकानं/ जुन्या वळणाची घरं असलेलं गाव. पटकन कुठल्यातरी गल्लीतून टांग्यात बसून साहेब येईल असं वाटावं इतकं सुबक आणि नेटकं. तिथे थोडं भटकून आम्ही लगेच बोटींचा ताफा असलेल्या किनायावर आलो. आमचा नाविक डेव्ह वाट बघत होताच. साधारण साडेसहाच्या सुमारास आम्ही तिथून एका छोट्याश्या कनू मधून किनायापासून लांब उभ्या असलेल्या शिडाच्या बोटीकडे (यॆच) निघालो. कनूवरुन त्या बोटीवर पोहोचलो आणि निवांत पसरलेलं ते अटलांटीक समुद्राचं पाणी पहाताक्षणी वेगळ्या विश्वात घेऊन गेलं. डेव्ह हा रीटायर्ड मरीन ऒफीसर. ही बोट हेच त्याचं घर. त्याच्या बायकोने आम्हाला त्या बोटीची आतून सफर करवून आणली. खाली उतरून आत जायला जिना होता, बोटीतल्या त्या तळघरात अद्ययावत सोयी होत्या. दोन बेड, किचन अगदी व्यवस्थित आणि इंटरनेटही. ही बोट हेच ह्यांच आयुष्य आणि उपजीविकेचं साधन देखील. सोबतीला एक गलेलठ्ठ बोकाही. पुन्हा वरती डेक वर येऊन आम्ही जागा घेतली आणि वायाचा अंदाज घेत डेव्ह ने शिड सोडलं. पूर्वी कीवेस्ट ला स्नॊर्कल्रिंग करताना एकदा आम्ही शिडाच्या बोटीत बसलो होतो पण आज फक्त आम्हीच बोटीवर असल्याने वेगळीच मजा होती. समुद्राचं वारं पित आणि बोटीवर आदळणाया लाटांचा मंजूळ आवाज ऐकत आमची बोट जसजशी पुढे जाऊ लागली तसतसा किनारा हळू हळू दिसेनासा झाला. बदलणारी हवा आणि त्याचा वेग ह्याचं व्यवस्थित द्न्यान असल्याने डेव्हने बोटीचा वेग आणि दिशा अचूक पकडली होती. अशा छोट्या शिडाच्या बोटींचा फायदा असा की वायावर बोट हाकली जाते त्यामुळे इंधनाची बचत, शिवाय डीझेल वापरले जात नसल्याने त्या दुर्गंधीने मळमळीचा त्रासही नाही. जसजसं सूर्यास्त जवळ येत होता तशा आमच्या गप्पा अबोल झाल्या. दिड्मुख होऊन ते क्षण आम्ही अनुभवत होतो.
लांब दिसणाया डोंगरा आड बघता बघता तो लाल गोळा खाली जात होता. असंख्य रंगाची उधाळण एव्हाना सुरु झाली होती. ते सूर्याला लपवणारे लांबचे डोंगर सोडले तर पाणीच पाणी चहूकडे असल्याने ही रंगांची उधळण कुठल्याही अडथळ्याविना अनुभवता येत होती. ’सूरमयी शाम’, ’वो शाम कुछ अजीब थी’, ’ये शाम मस्तानी’, ’संधिकाली या अशा’ अशी काय न काय गाणी आम्हाला आठवायला लागली. किती उपकार करुन ठेवलेत नाही ह्या गीतकारांनी, संगीतकारांनी आणि गायकांनी. त्या संध्याकाळचे अगदी कातरवेळेत रुपांतर होऊन संध्याछाया भिवविती हृदया अशी मनाची स्थिती होईपर्यंत आम्ही त्तो सोहळा अनुभवला, उपभोगला आणि साठवला. मावळत्या दिनकरास दोन्ही करांनी वंदन केलं तेव्हा समुद्राच्या लाटांवर अवखळपणे पसरलेल्या त्या पौर्णिमेच्या चंद्राच्या चांदण्याने आम्हाला कधी वेढलं कळलही नाही. आम्ही सगळेच अगदी निश:ब्द झालो होतो. मग डेव्हने परतीच्या प्रवासासाठी शिडाची दिशा बदलली आणि किनायाच्या ओढीने आमची बोट सरकू लागली. इथे येताना खारा वारा कितीही प्यायला तरी तृप्त वाटत नव्हत, पण जाताना तेच आता शांत, संयत आणि गंभीर वाटत होतं. त्या पिठूळ चांदण्याच्या प्रकाशातच पाण्यातच आम्ही बोटीवरून केनूवर उतरलो आणि समुद्रकिनायाकडे परतलो. तिथून पुन्हा गाडीने तासभर प्रवास करून मर्टल बीचवर. हॊटेलवर येताना लक्षात होतंच अनायसे पौर्णिमा आहे.
अतिशय शांत समुद्र आणि चमचमणारी वाळू, पिठूळ चांदण्यात आपलं सौंदर्य उघडून बसलेला तो समुद्रकिनारा अगदी हॊटेलमधून सुद्धा प्रसन्न दिसत होता. ह्यावेळचा वाढदिवस अशा भारलेल्या वातावरणात साजरा करता आल्याने हे असं कायम लक्षात राहील.
लांब दिसणाया डोंगरा आड बघता बघता तो लाल गोळा खाली जात होता. असंख्य रंगाची उधाळण एव्हाना सुरु झाली होती. ते सूर्याला लपवणारे लांबचे डोंगर सोडले तर पाणीच पाणी चहूकडे असल्याने ही रंगांची उधळण कुठल्याही अडथळ्याविना अनुभवता येत होती. ’सूरमयी शाम’, ’वो शाम कुछ अजीब थी’, ’ये शाम मस्तानी’, ’संधिकाली या अशा’ अशी काय न काय गाणी आम्हाला आठवायला लागली. किती उपकार करुन ठेवलेत नाही ह्या गीतकारांनी, संगीतकारांनी आणि गायकांनी. त्या संध्याकाळचे अगदी कातरवेळेत रुपांतर होऊन संध्याछाया भिवविती हृदया अशी मनाची स्थिती होईपर्यंत आम्ही त्तो सोहळा अनुभवला, उपभोगला आणि साठवला. मावळत्या दिनकरास दोन्ही करांनी वंदन केलं तेव्हा समुद्राच्या लाटांवर अवखळपणे पसरलेल्या त्या पौर्णिमेच्या चंद्राच्या चांदण्याने आम्हाला कधी वेढलं कळलही नाही. आम्ही सगळेच अगदी निश:ब्द झालो होतो. मग डेव्हने परतीच्या प्रवासासाठी शिडाची दिशा बदलली आणि किनायाच्या ओढीने आमची बोट सरकू लागली. इथे येताना खारा वारा कितीही प्यायला तरी तृप्त वाटत नव्हत, पण जाताना तेच आता शांत, संयत आणि गंभीर वाटत होतं. त्या पिठूळ चांदण्याच्या प्रकाशातच पाण्यातच आम्ही बोटीवरून केनूवर उतरलो आणि समुद्रकिनायाकडे परतलो. तिथून पुन्हा गाडीने तासभर प्रवास करून मर्टल बीचवर. हॊटेलवर येताना लक्षात होतंच अनायसे पौर्णिमा आहे.
अतिशय शांत समुद्र आणि चमचमणारी वाळू, पिठूळ चांदण्यात आपलं सौंदर्य उघडून बसलेला तो समुद्रकिनारा अगदी हॊटेलमधून सुद्धा प्रसन्न दिसत होता. ह्यावेळचा वाढदिवस अशा भारलेल्या वातावरणात साजरा करता आल्याने हे असं कायम लक्षात राहील.इथून परततोय तोच लग्गेचच्याच शुक्रवारी आमची पश्चिम किनायाची सफर ठरली होती. त्याच्या आखणीविषयी लिहिण्याचं बयाचं मित्रमंडळींनी सांगितलय, वेळ झाला की इथेच हातावेगळं करेन. तोपर्यंत च्याव!
Monday, March 30, 2009
Netflix rocks!!
बर्‍याच दिवसांनी लिहितोय. थंडी बरोबर तिने आणलेला थोडासा आळसही निघून गेलाय. झाडांचं रुप पालटताना बघण हा विलक्षण सुंदर अनुभव जाणवतोय इथे. थंडी ओसरतेय तसा बर्‍याच झाडांवर पांढर्‍या फुलांचा मोहोर येतोय आणि आठवड्याभरात तो गळून पडून नवीन हिरवी कंच पालवी फुटतेय. त्यात पाऊस पडला की सगळी झाडं न्हालेल्या गृहिणी सारखी तेजःपुंज आणि प्रसन्न दिसतात. एकंदर निसर्गाने अगदी उधळून बरसात केलेय इथे. आता वेळ मिळेल तशी आणि तितकी भटकंती सुरु..
कोलंबिया डायरी:
नवीन ठिकाणं, नवीन काम, नवीन माणसं ह्यात आता आम्ही छान रुळलोय. थंडी बरीचशी ओसरून आता
हवा छान झालेय. चेरी ब्लॉसम बघण्याचे तसेच भटकंतीला बाहेर पडण्याचे कार्यक्रम ठरू लागलेत.
कामाचा जोर (सुदैवाने) खूप आहे इथे आल्यापासून, वाचन बरच मंदावलय. दरम्यान नेटफ्लीक्सची व्हिडीओ लायब्ररी लावलेय (Yes! Netflix rocks!), त्यामुळे खूप चांगले चित्रपट पाहून होत आहेत सद्ध्या. काही जुने पिक्चर्स त्याच्या साईटच्या माध्यमातून चकटफु पाहाण्याचीही सोय केली आहे त्यांनी, हा त्यांचा अतिशय स्पृहणीय उपक्रम. थँक्स गिव्हींगच्या वेळी सोनी ब्रॅव्हियो घेतला (३२ इंच फ्लॅट स्क्रीन) त्यामुळे असे चित्रपट पहायला खूप मजा येतेय. तर गेल्या दोन महिन्यात पाहिलेल्या इंग्रजी चित्रपटांची ही यादी :-
Beatiful Mind
Big Daddy
Life is beautiful
Father of the bride - 1
Father of the bride - 2
Forest Gump
Finding Nemo
Ice Age
Miss Congeniality - 1
Miss Congeniality - 2
Cast Away
Honey I shrunk the kids
Not without my daughter
Phone booth
Eagle eye
The mask
डिस्ने चे चित्रपट आम्हाला दोघांनाही खूप आवडतात. ते पहाणे आहेच शिवाय फ्रेंड्स च्या सगळ्या सिझन्सची पारायणे झाली आहेत, एव्हरी बडी लव्हस रेमण्ड्स सुद्धा बघतोय आम्ही. त्यातले निख्खळ विनोद, परिस्थितीजन्य विनोद नकळत दाद घेऊन जातात.
शिवाय बावर्ची, रंगबीरंगी, रब ने बना दी जोडी असे काही हिंदी चित्रपटही पाहिले गेल्या महिन्याभरात. स्लम डॉग मिलिनेअर तर चक्क इथे थिएटरला लागला होता जवळच तर तिथे जाऊन पाहिला. माझ्या लाडक्या मुंबईला पहाताना अगदी भरून आलं (तसच काहीसं 'तारे जमीन पर' मधल्या गाण्यातली दक्षिण मुंबई डॅलसला थिएटर मध्ये बघताना झालं होतं). हो पण स्लम डॉग मिलिनेअर अंगावर आला पण पहाताना.
पाहिलेल्या ह्या प्रत्येक चित्रपटाबद्दल लिहिण्यासारखं खूप काही आहे, पण वेळेअभावी ते शक्य नाही तरीही
प्रत्येक पिक्चर आम्ही अगदी छान उपभोगलाय. कधीतरी वेळ झाला, मूड लागला तर अवश्य लिहीन कुठल्या ना कुठल्या चित्रपटाविषयी, त्यातलं काय अपील झालं, रुचलं, आवडलं नाही त्याविषयी. शिवाय पिक्चर पाहून झाला की त्याचा एक हँग ओव्हर चढतो. कधी डोक्यात जातो तर कधी तरंगायला लावतो. मग आमची घरात त्याविषयी चर्चा चालते. पिक्चर पहाण्याबरोबरच अशी नंतरची चर्चा विशेष आनंददायी असते.
ह्यावर्षीचा ऑस्कर पुरस्कार सोहळा संपूर्ण पाहिला. भारतीय चित्रपटाला मिळालेले पुरस्कार पाहून ऊर अभिमानाने भरून आला. ए आर रहमान ला ऐकत आमची पिढी मोठी झालेय, त्याच्या रंगीला, बॉम्बे, दिल से वर थिरकत आम्ही शाळा कॉलेजात इतकच काय गणपतीतही नाचलोय. तो खरा जिनियस आहे, त्याला ऑस्करने मिळालेली दाद हा त्या पुरस्काराचा सन्मान आहे.
गुढीपाडव्याला ह्यावर्षीही गुढी उभारली, श्रिखंड पुरीचा बेत होता, त्यामुळे एकंदर मज्जाच..!
तुम्हा आम्हा सगळ्यांना हे नवीन वर्ष सुखा समाधानाचे, सुरक्षिततेचे, आनंदाचे आणि भरभराटीचे जावो!
कोलंबिया डायरी:
नवीन ठिकाणं, नवीन काम, नवीन माणसं ह्यात आता आम्ही छान रुळलोय. थंडी बरीचशी ओसरून आता
हवा छान झालेय. चेरी ब्लॉसम बघण्याचे तसेच भटकंतीला बाहेर पडण्याचे कार्यक्रम ठरू लागलेत.
कामाचा जोर (सुदैवाने) खूप आहे इथे आल्यापासून, वाचन बरच मंदावलय. दरम्यान नेटफ्लीक्सची व्हिडीओ लायब्ररी लावलेय (Yes! Netflix rocks!), त्यामुळे खूप चांगले चित्रपट पाहून होत आहेत सद्ध्या. काही जुने पिक्चर्स त्याच्या साईटच्या माध्यमातून चकटफु पाहाण्याचीही सोय केली आहे त्यांनी, हा त्यांचा अतिशय स्पृहणीय उपक्रम. थँक्स गिव्हींगच्या वेळी सोनी ब्रॅव्हियो घेतला (३२ इंच फ्लॅट स्क्रीन) त्यामुळे असे चित्रपट पहायला खूप मजा येतेय. तर गेल्या दोन महिन्यात पाहिलेल्या इंग्रजी चित्रपटांची ही यादी :-
Beatiful Mind
Big Daddy
Life is beautiful
Father of the bride - 1
Father of the bride - 2
Forest Gump
Finding Nemo
Ice Age
Miss Congeniality - 1
Miss Congeniality - 2
Cast Away
Honey I shrunk the kids
Not without my daughter
Phone booth
Eagle eye
The mask
डिस्ने चे चित्रपट आम्हाला दोघांनाही खूप आवडतात. ते पहाणे आहेच शिवाय फ्रेंड्स च्या सगळ्या सिझन्सची पारायणे झाली आहेत, एव्हरी बडी लव्हस रेमण्ड्स सुद्धा बघतोय आम्ही. त्यातले निख्खळ विनोद, परिस्थितीजन्य विनोद नकळत दाद घेऊन जातात.
शिवाय बावर्ची, रंगबीरंगी, रब ने बना दी जोडी असे काही हिंदी चित्रपटही पाहिले गेल्या महिन्याभरात. स्लम डॉग मिलिनेअर तर चक्क इथे थिएटरला लागला होता जवळच तर तिथे जाऊन पाहिला. माझ्या लाडक्या मुंबईला पहाताना अगदी भरून आलं (तसच काहीसं 'तारे जमीन पर' मधल्या गाण्यातली दक्षिण मुंबई डॅलसला थिएटर मध्ये बघताना झालं होतं). हो पण स्लम डॉग मिलिनेअर अंगावर आला पण पहाताना.
पाहिलेल्या ह्या प्रत्येक चित्रपटाबद्दल लिहिण्यासारखं खूप काही आहे, पण वेळेअभावी ते शक्य नाही तरीही
प्रत्येक पिक्चर आम्ही अगदी छान उपभोगलाय. कधीतरी वेळ झाला, मूड लागला तर अवश्य लिहीन कुठल्या ना कुठल्या चित्रपटाविषयी, त्यातलं काय अपील झालं, रुचलं, आवडलं नाही त्याविषयी. शिवाय पिक्चर पाहून झाला की त्याचा एक हँग ओव्हर चढतो. कधी डोक्यात जातो तर कधी तरंगायला लावतो. मग आमची घरात त्याविषयी चर्चा चालते. पिक्चर पहाण्याबरोबरच अशी नंतरची चर्चा विशेष आनंददायी असते.
ह्यावर्षीचा ऑस्कर पुरस्कार सोहळा संपूर्ण पाहिला. भारतीय चित्रपटाला मिळालेले पुरस्कार पाहून ऊर अभिमानाने भरून आला. ए आर रहमान ला ऐकत आमची पिढी मोठी झालेय, त्याच्या रंगीला, बॉम्बे, दिल से वर थिरकत आम्ही शाळा कॉलेजात इतकच काय गणपतीतही नाचलोय. तो खरा जिनियस आहे, त्याला ऑस्करने मिळालेली दाद हा त्या पुरस्काराचा सन्मान आहे.
गुढीपाडव्याला ह्यावर्षीही गुढी उभारली, श्रिखंड पुरीचा बेत होता, त्यामुळे एकंदर मज्जाच..!
तुम्हा आम्हा सगळ्यांना हे नवीन वर्ष सुखा समाधानाचे, सुरक्षिततेचे, आनंदाचे आणि भरभराटीचे जावो!
Subscribe to:
Posts (Atom)
