कालचक्र हे अविरत फिरे
कुणाचे कुणावाचूनी अडे
काळ चालला पुढे
पहा हा काळ चालला पुढे..
चालल्या वर्षातील कडू गोड आठवणींसह येत्या वर्षाला उत्साहाने सामोरे जाऊया! जो जे वांच्छील तो ते लाहो अशी वैश्विक प्रार्थना करत २००८ चे जोरदार स्वागत करुया. आता ह्या ब्लॊगला एक वर्ष पूर्ण होतय. मनात असलेलं खूप काही लिहायला जमलं नाही ह्याची थोडी खंत वाटली तरी अनियमितपणे का होईना, हा उपक्रम चालू ठेवू शकलो ह्यात ह्या क्षणी समाधान आहे! लोक वाचतील, त्यातून प्रतिकीया मिळतील, हुरुप येईल म्हणून लिहीणं हा काही माझा पिंड नाही. स्वान्त सुखाय लिहीण्यारातले आम्ही, शिवाय जे जे आपणासी ठावे ते ते दुसयासी द्यावे ह्या हेतूने चार शब्द लिहायला आवडतात इतकंच. त्यातच मला खूप समाधान मिळतय आणि ते बयाच अंशी साध्य झालय हे सुद्धा जाणवू लागलय.
नुकताच उत्तर अमेरिकेच्या पूर्व दक्षिणी किनायावर भटकून आलो. प्रत्यक्ष तिथे नाही तरी विमान प्रवासात छान वेळ मिळाला. असे लांब विमान प्रवास मला आवडतात ते ह्या कारणासाठी. स्वतःसाठी छान वेळ मिळू शकतो आणि तो मला गाण्यांसाठी, वाचनासाठी राखून ठेवता येतो. भारतातून येताना ह्यावेळी बरीच पुस्तक आणली आहेत, त्यातलं अपर्णा वेलणकरांचं "फॊर हिअर ऒर टू गो?" हे पुस्तक बरेच दिवस वाचायचं मनात होतं, ते वाचून काढलं. मनापासून आवडलं. त्याबद्दल आज लिहीणार आहे थोडंसं.
पुस्तकाचे नाव: फॊर हिअर ऒर टू गो?
लेखिका: अपर्णा वेलणकर
प्रकाशक: मेहता पब्लिकेशन
कोणतही पुस्तक वाचण्या आधी मी ते चाळतो. पुस्तकाचे मुखपृष्ठ, मलपृष्ठ (अगदी दिवाळी अंक असेल तर त्यावरील सुहासिनीच्या चित्रासह :-) ) बघतो. पुस्तकाची प्रस्तावना बघतो, तसच शेवटी एखाद्या सूचीतून इतर पुस्तकांचे संदर्भ दिले आहेत का ते बघतो. ह्या सगळ्यांतून एक आकृती बंध तयार होतो मनात, पुस्तक सुरु करण्या आधी. लेखकाने किती मेहनत घेतलेय, किती सचोटीने लिहिलय ह्याचा थोडा अंदाज सुरुवातीला बांधता येतो. ह्या सगळ्या निकषांवर अपर्णा वेलणकरांचं हे पहिलं पुस्तक मला कसोटीला उतरल्याचं वाटलं. मुखपृष्ठावर अमेरिकन पारपत्राचं चित्र असून, nationality - Unitest states of America आणि place of birth - India हे ठळक अक्षरात दिसतं, ह्यावरुनच आत कशाचा उहापोह केला आहे ह्याची पूर्ण कल्पना येते. पुस्तकाच्या मलपृष्ठावर पुस्तकाच्या विषयाची थोडक्यात ओळख करून दिलेय. शिवाय For here or to go? हे रोजच्या अमेरिकन व्यवहारातील वाक्य, शिर्षक म्हणुन चपखल बसलं आहे. अमेरिकेत येणाया माझ्यासारख्या अनेक अनिवासी भारतीयांपुढे आपोआप येणारा प्रश्न, इथेच बसून आस्वाद घेणार की इथले सोबत घेऊन तिकडे परत जाणार? जणू काही अमेरीकन स्वातंत्र्य देवता प्रत्येक आश्रितास अपरिहार्य प्रश्न विचारत आहे "For here or to go?" आणि "ज्याचा त्याचा प्रश्न" ह्या पठडीतल्यासारखं अगदी व्यक्तीसापेक्ष उत्तर!!
चाळीस एक वर्षे अमेरिकेत वास्तव्यास असलेल्या दिलिप चित्रे यांनी पुस्तकाची प्रस्तावना अतिशय समयोचित आणि समर्पक केली आहे. एकूण विषयाचे स्वरूप हळू हळू उलगडत असताना लेखिकेने घेतलेली मेहनत त्यांनी स्पष्ट केली आहे. अमेरिकेत राहाणाया, इकडलं जग अनुभवलेल्या व्यक्तीची प्रस्तावना असणं का आवश्यक आहे हे वाचताक्षणीच जाणवतं.
पुस्तकाविषयी लिहिण्यापूर्वी थोडं लेखिकेविषयी. अपर्णा ही व्यावसायिक पत्रकारीतेमधली. एका अमेरीका दौयात विजय तेंडुलकरांशी बोलताना तिने इथल्या अमेरिकन बोर्न मराठी मुलांविषयी अभ्यासण्यात आणि लिहीण्यात रस असल्याचे सांगताच, तेंडुलकरांनी तिला त्या आधी त्या मुलांच्या आईवडिलांच्या पिढीला समजाऊन घेण्यास सुचवले. अर्थात हा विषाय खूपसा नाजूक, कौटुंबिक असल्याने त्याविषयी पूर्ण अमेरिकेत फिरून लोकांच्या भेटी घेउन, त्यांना बोलतं करणं, सगळं मुद्देसूद लिहून काढणं, विषयानुरुप संदर्भ वेचणं, ते योग्य ठिकाणी उद्धृत करणं आणि हे सगळं करताना ते त्रयस्थ दृष्टीतून अभ्यासणं हे सगळं अपर्णाने छान पेलवलय ह्यात वाद नाही. ह्यातून तिची अभ्यासू, चिकाटी वृत्ती आणि कठोर परिश्रमच दिसून येतात.
साधारण पन्नास वर्षांपूर्वी काही धडाडीच्या तरुणांनी चाकोरी बाहेर विचार करून तसच देशद्रोहाचा शिक्का माथी मारुन घेउन अमेरीकाला येण्याचे धाडस केले. काही जणांचे परतीचे दोर कापले गेले होते म्हणून तर काही जण ह्याच परतीच्या दोरांच्या घट्ट बळावर अमेरिकेत येउन थडकले. सगळेच x = x + 1 syndrome चे बळी, आज जाऊ उद्या जाऊ म्हणत इथेच रेंगाळलेले किंवा अपरिहार्यपणे इथे राहिलेले. प्रचंड मेहनतीची तयारी, हुशारी आणि चिकाटीच्या जोरावर बयाच जणांनी व्यावसायिक यश अनुभवले, कुटुंबाची सांपत्तिक स्थिती अमेरिकेत आणि भारतातही कमालीच्या वेगात सुधरवली. त्यांच्या आयुष्यातील यशाप्रमाणेच संघर्षाचे उत्तम टिपण अपर्णाने केले आहे. ह्यापूर्वी अनेक लेखकांनी परदेश वाया केल्या पण बहुतेकांच्या मनात अमेरीका म्हणजे व्यभिचार, हव्यास हे पूर्वग्रह इतके दूषित होते की त्यापुढे त्यांना इथला मराठी माणूस आणि त्यांची मुले ही ह्याच पठडीत मोडतात असे वाटू लागले. सहाजिकच त्यांच्या साहित्यातून इथल्या मराठी पिढीविषयी असे रगेल आणि रंगेल चित्र रेखाटले गेले. ह्याचा परिणाम म्हणजे भारतातील मराठी माणूस आणि अमेरिकेतील मराठी माणूस ह्यांत एक दरी निर्माण झाली. चुकीच्या गोष्टींवर जरूर समिक्षा करावी पण आंधळेपणामुळे खोटे लिहिण्यापूर्वी विषयाचा सर्वांगीण अभ्यास करावा, इथल्या मराठी माणसास समजून घ्यावे असे कुठल्याही साहित्यिकास विशेष जमले नाही. अमेरीकेत रहाणायांचा दुस्वास म्हणून असो किंवा भारतातल्या संस्कृतीचा पोकळ अभिमान असो त्यामुळेच बहुधा असे घडले असावे. अपर्णाने ह्या सायाचा छान परामर्ष घेतला आहे.
उत्तर अमेरिकेतल्या ह्या पिढीचे व्यावसायिक यश मिळवत असताना कौटुंबिक पातळीवर होणारे झगडे वाचताना मन अचंबित होते. Internet युगा पूर्वीची अमेरिका किती दुष्कर असू शकेल ह्याची प्रचिती येते. कामातील अस्थिरता, कधी अनुभवास येणारा परकेपणा, त्यातून नोकरीत झालेले अन्याय, परिस्थिती हवामानशी जुळवणूक, माहेरवाशिणींची उलघाल, पुढच्या पिढीचा जन्म, त्यांच्यावरचे संस्कार, तिकडे मागच्या पिढीची काळजी, घराचं गाडीच mortgage, जागतिक मंदी ह्या सगळ्या आघाड्यांवर चिवटपणे झुंजणाया ह्या पिढीविषयी खूप कृतद्न्य वाटून जातं. त्यामानाने माझ्या सारख्या पाहुण्यांना अगदी red carpet मिळालं इथे यायला असं म्हणायला हरकत नाही. शिवाय इथे मराठीचा प्रचार आणि प्रसार व्हावा, नवीन पिढीस मराठीची आवड निर्माण व्हावी म्हणून जे उपक्रम चालू केले आहेत त्यांना तोड नाही. न्यू जर्सी मधली आंबेकरांची मराठी शाळा तसेच महाराष्ट्र मंडळे त्यांची अधिवेशने, सम्मेलने, एकता त्रैमासिक, महाराष्ट्र फाउंडेशन ह्यांसारखे उपक्रम ह्यातून देशांच्या सीमा ओलांडून सामाजिक बांधिलकी जपण्याचे, वाढवण्याचे प्रयत्न पाहिले की मन थक्क होतं.
अमेरीकन असणं म्हणजे नेमकं काय आणि भारतीय असणं म्हणजे नेमकं काय ह्या नेहमी पडणाया प्रश्नावरील वाचनीय उत्तरे अपर्णाने ओघात नोंदवली आहेत. ह्याविषयी पुढच्या पिढीत असणारी विचारांची स्पष्टता केवळ सुखावह आहे. We are americans with our deep routes in India असं निर्भिडपणे सांगतना दोन्ही कडील चांगले ते भक्कम पकडल्याचे जाणवते. भारतातील संस्कृती आणि अमेरीकेची सिस्टीम ह्या दोहोंचा मिलाफ मागच्या पिढीने पुढे समर्थपणे दिल्याचे जाणवते. सतत नविन अधिक चांगलं करण्याची अमेरीकन सिस्टीमची प्रेरणा, संशोधनास कर्तुत्वास वाव, दिलेला मोकळेपणा, जात धर्म वंश रंग न मानता दिलेली समान संधी, going that extra one mile ह्यातली तडफ, पारदर्शी चुरस, दुसर्याची रेघ पुसून न टाकता आपली रेघ मोठी करण्यात आणि असण्यात आनंद मानण्याची अमेरिकन वृत्ती हे सगळं इथे अमेरीकेतच अनुभवायला मिळू शकतं म्हणून आज अमेरिका देश पहिल्या क्रमांकावर आहे आणि जगभरातील माणसांची अमेरीकन दुतावासांपुढे रीघ लागतेय.
हे पुस्तक तयार करताना लेखिकेने त्यास दिलेला वेळ पुरेपूर जाणवतो. तसेच अमेरीकेत जन्मलेल्या आणि वाढलेल्या मराठी मुलांची मानसिकता शोधण्याचा छोटा प्रयत्नही सॊनीयाद्वारे अपर्णाने केला आहे. एकंदर हे पुस्तक म्हणजे अनेक यशपयशांच्या अनुभवांचा ठेवा आहे.
एकच थोडीशी खटकलेली तांत्रिक गोष्ट अशी की हे पुस्तक वाचताना ते अनेक स्वतंत्र ललित लेखांचा संग्रह असल्यासारखे वाटते. त्यामुळे बरेच मुद्दे आणि संदर्भ पुन्हा पुन्हा येत रहातात.
अनिवासी महाराष्ट्रीयन मराठी ह्या विषयाचा अभ्यास करणाया आणि अमेरिकेची वाट चोखाळणाया अनेकांना ह्या पुस्तकाचा संदर्भ म्हणून उपयोग होऊ शकेल. एक चांगला आणि महत्वाचा विषय हाताळून वाचकांस वाचनीय आणि चिंतनीय खुराक दिल्याबद्दल अपर्णाचे आभारच मानायला हवेत. हा विषय महत्त्वाचा अशासाठी की तिकडे महाराष्ट्रात मराठीविषयी पालकांमध्ये आणि त्यान्वये पाल्यांमधील उदासीनता पाहून अमेरीकेतच मराठी जास्त टिकेल काय असे वाटू लागले आहे. त्याचाही थोडासा परामर्ष अपर्णाने शेवटी घेतला आहे.
मागे माननीय मुख्यमंत्र्यांनी बृहन महाराष्ट्र मंडळाला मुख्यमंत्री निधीतून पन्नस लाख रुपयांची देणगी (ते ही फक्त ह्यावेळेस नाही तर दर अधिवेशनाला) जाहीर केली. तिकडे महाराष्ट्रात वीज टंचाई, पाणी, शेतकर्यांच्या आत्महत्या इतके ज्वलंत प्रश्न असून तिथे पैसे खर्च करण्याची गरज असताना इथे दान देण्याची गरज काय हे कोडे आहे. इथला मराठी माणूस आर्थिक दृष्ट्या सशक्त आहे उलट महाराष्ट्र फाऊंडेशन सारख्या अनेक संस्था कोट्यावधी रुपयांची आर्थिक तसेच श्रमिक मदत करताना दिसतात. ह्याउलट चलाख मोदी सरकारने अनिवासी गुजराथी लोकांकडून बरेच पैसे वळवून गुजराथकडे पैशांची गंगाजळी निर्माण केली आहे. ह्याला म्हणतात दूरदर्शीपणा आणि समाजाभिमुखता (निदान दाखवण्यासाठीतरी)!
असो, तर तुम्ही अमेरीकेतले अनिवासी मराठी असाल किंवा निवासी महाराष्ट्रीय सगळीकडून मराठीचा, महाराष्ट्राचा (पर्यायाने भारताचा) विचार आणि उत्कर्ष होताना प्रत्येकाच्या तोंडी एकच वाक्य दिसते..
बहु असोत सुंदर संपन्न की महा
प्रिय अमुचा एक महाराष्ट्र देश हा.. !!
-------------------------------------------------------------------------------------
सद्ध्या to read list वरची आणखी काही पुस्तके --
पुस्तकाचे नाव: खरेखुरे आयडॊल
लेखक: सुहास कुलकर्णी
प्रकशाक: समकालीन (युनिक फीचर्स)
पुस्तकाचे नाव: खरी खुरी टीम इंडीया
लेखक: सुहास कुलकर्णी
प्रकशाक: समकालीन (युनिक फीचर्स)
कुणाचे कुणावाचूनी अडे
काळ चालला पुढे
पहा हा काळ चालला पुढे..
चालल्या वर्षातील कडू गोड आठवणींसह येत्या वर्षाला उत्साहाने सामोरे जाऊया! जो जे वांच्छील तो ते लाहो अशी वैश्विक प्रार्थना करत २००८ चे जोरदार स्वागत करुया. आता ह्या ब्लॊगला एक वर्ष पूर्ण होतय. मनात असलेलं खूप काही लिहायला जमलं नाही ह्याची थोडी खंत वाटली तरी अनियमितपणे का होईना, हा उपक्रम चालू ठेवू शकलो ह्यात ह्या क्षणी समाधान आहे! लोक वाचतील, त्यातून प्रतिकीया मिळतील, हुरुप येईल म्हणून लिहीणं हा काही माझा पिंड नाही. स्वान्त सुखाय लिहीण्यारातले आम्ही, शिवाय जे जे आपणासी ठावे ते ते दुसयासी द्यावे ह्या हेतूने चार शब्द लिहायला आवडतात इतकंच. त्यातच मला खूप समाधान मिळतय आणि ते बयाच अंशी साध्य झालय हे सुद्धा जाणवू लागलय.
नुकताच उत्तर अमेरिकेच्या पूर्व दक्षिणी किनायावर भटकून आलो. प्रत्यक्ष तिथे नाही तरी विमान प्रवासात छान वेळ मिळाला. असे लांब विमान प्रवास मला आवडतात ते ह्या कारणासाठी. स्वतःसाठी छान वेळ मिळू शकतो आणि तो मला गाण्यांसाठी, वाचनासाठी राखून ठेवता येतो. भारतातून येताना ह्यावेळी बरीच पुस्तक आणली आहेत, त्यातलं अपर्णा वेलणकरांचं "फॊर हिअर ऒर टू गो?" हे पुस्तक बरेच दिवस वाचायचं मनात होतं, ते वाचून काढलं. मनापासून आवडलं. त्याबद्दल आज लिहीणार आहे थोडंसं.
पुस्तकाचे नाव: फॊर हिअर ऒर टू गो?
लेखिका: अपर्णा वेलणकर
प्रकाशक: मेहता पब्लिकेशन
कोणतही पुस्तक वाचण्या आधी मी ते चाळतो. पुस्तकाचे मुखपृष्ठ, मलपृष्ठ (अगदी दिवाळी अंक असेल तर त्यावरील सुहासिनीच्या चित्रासह :-) ) बघतो. पुस्तकाची प्रस्तावना बघतो, तसच शेवटी एखाद्या सूचीतून इतर पुस्तकांचे संदर्भ दिले आहेत का ते बघतो. ह्या सगळ्यांतून एक आकृती बंध तयार होतो मनात, पुस्तक सुरु करण्या आधी. लेखकाने किती मेहनत घेतलेय, किती सचोटीने लिहिलय ह्याचा थोडा अंदाज सुरुवातीला बांधता येतो. ह्या सगळ्या निकषांवर अपर्णा वेलणकरांचं हे पहिलं पुस्तक मला कसोटीला उतरल्याचं वाटलं. मुखपृष्ठावर अमेरिकन पारपत्राचं चित्र असून, nationality - Unitest states of America आणि place of birth - India हे ठळक अक्षरात दिसतं, ह्यावरुनच आत कशाचा उहापोह केला आहे ह्याची पूर्ण कल्पना येते. पुस्तकाच्या मलपृष्ठावर पुस्तकाच्या विषयाची थोडक्यात ओळख करून दिलेय. शिवाय For here or to go? हे रोजच्या अमेरिकन व्यवहारातील वाक्य, शिर्षक म्हणुन चपखल बसलं आहे. अमेरिकेत येणाया माझ्यासारख्या अनेक अनिवासी भारतीयांपुढे आपोआप येणारा प्रश्न, इथेच बसून आस्वाद घेणार की इथले सोबत घेऊन तिकडे परत जाणार? जणू काही अमेरीकन स्वातंत्र्य देवता प्रत्येक आश्रितास अपरिहार्य प्रश्न विचारत आहे "For here or to go?" आणि "ज्याचा त्याचा प्रश्न" ह्या पठडीतल्यासारखं अगदी व्यक्तीसापेक्ष उत्तर!!
चाळीस एक वर्षे अमेरिकेत वास्तव्यास असलेल्या दिलिप चित्रे यांनी पुस्तकाची प्रस्तावना अतिशय समयोचित आणि समर्पक केली आहे. एकूण विषयाचे स्वरूप हळू हळू उलगडत असताना लेखिकेने घेतलेली मेहनत त्यांनी स्पष्ट केली आहे. अमेरिकेत राहाणाया, इकडलं जग अनुभवलेल्या व्यक्तीची प्रस्तावना असणं का आवश्यक आहे हे वाचताक्षणीच जाणवतं.
पुस्तकाविषयी लिहिण्यापूर्वी थोडं लेखिकेविषयी. अपर्णा ही व्यावसायिक पत्रकारीतेमधली. एका अमेरीका दौयात विजय तेंडुलकरांशी बोलताना तिने इथल्या अमेरिकन बोर्न मराठी मुलांविषयी अभ्यासण्यात आणि लिहीण्यात रस असल्याचे सांगताच, तेंडुलकरांनी तिला त्या आधी त्या मुलांच्या आईवडिलांच्या पिढीला समजाऊन घेण्यास सुचवले. अर्थात हा विषाय खूपसा नाजूक, कौटुंबिक असल्याने त्याविषयी पूर्ण अमेरिकेत फिरून लोकांच्या भेटी घेउन, त्यांना बोलतं करणं, सगळं मुद्देसूद लिहून काढणं, विषयानुरुप संदर्भ वेचणं, ते योग्य ठिकाणी उद्धृत करणं आणि हे सगळं करताना ते त्रयस्थ दृष्टीतून अभ्यासणं हे सगळं अपर्णाने छान पेलवलय ह्यात वाद नाही. ह्यातून तिची अभ्यासू, चिकाटी वृत्ती आणि कठोर परिश्रमच दिसून येतात.
साधारण पन्नास वर्षांपूर्वी काही धडाडीच्या तरुणांनी चाकोरी बाहेर विचार करून तसच देशद्रोहाचा शिक्का माथी मारुन घेउन अमेरीकाला येण्याचे धाडस केले. काही जणांचे परतीचे दोर कापले गेले होते म्हणून तर काही जण ह्याच परतीच्या दोरांच्या घट्ट बळावर अमेरिकेत येउन थडकले. सगळेच x = x + 1 syndrome चे बळी, आज जाऊ उद्या जाऊ म्हणत इथेच रेंगाळलेले किंवा अपरिहार्यपणे इथे राहिलेले. प्रचंड मेहनतीची तयारी, हुशारी आणि चिकाटीच्या जोरावर बयाच जणांनी व्यावसायिक यश अनुभवले, कुटुंबाची सांपत्तिक स्थिती अमेरिकेत आणि भारतातही कमालीच्या वेगात सुधरवली. त्यांच्या आयुष्यातील यशाप्रमाणेच संघर्षाचे उत्तम टिपण अपर्णाने केले आहे. ह्यापूर्वी अनेक लेखकांनी परदेश वाया केल्या पण बहुतेकांच्या मनात अमेरीका म्हणजे व्यभिचार, हव्यास हे पूर्वग्रह इतके दूषित होते की त्यापुढे त्यांना इथला मराठी माणूस आणि त्यांची मुले ही ह्याच पठडीत मोडतात असे वाटू लागले. सहाजिकच त्यांच्या साहित्यातून इथल्या मराठी पिढीविषयी असे रगेल आणि रंगेल चित्र रेखाटले गेले. ह्याचा परिणाम म्हणजे भारतातील मराठी माणूस आणि अमेरिकेतील मराठी माणूस ह्यांत एक दरी निर्माण झाली. चुकीच्या गोष्टींवर जरूर समिक्षा करावी पण आंधळेपणामुळे खोटे लिहिण्यापूर्वी विषयाचा सर्वांगीण अभ्यास करावा, इथल्या मराठी माणसास समजून घ्यावे असे कुठल्याही साहित्यिकास विशेष जमले नाही. अमेरीकेत रहाणायांचा दुस्वास म्हणून असो किंवा भारतातल्या संस्कृतीचा पोकळ अभिमान असो त्यामुळेच बहुधा असे घडले असावे. अपर्णाने ह्या सायाचा छान परामर्ष घेतला आहे.
उत्तर अमेरिकेतल्या ह्या पिढीचे व्यावसायिक यश मिळवत असताना कौटुंबिक पातळीवर होणारे झगडे वाचताना मन अचंबित होते. Internet युगा पूर्वीची अमेरिका किती दुष्कर असू शकेल ह्याची प्रचिती येते. कामातील अस्थिरता, कधी अनुभवास येणारा परकेपणा, त्यातून नोकरीत झालेले अन्याय, परिस्थिती हवामानशी जुळवणूक, माहेरवाशिणींची उलघाल, पुढच्या पिढीचा जन्म, त्यांच्यावरचे संस्कार, तिकडे मागच्या पिढीची काळजी, घराचं गाडीच mortgage, जागतिक मंदी ह्या सगळ्या आघाड्यांवर चिवटपणे झुंजणाया ह्या पिढीविषयी खूप कृतद्न्य वाटून जातं. त्यामानाने माझ्या सारख्या पाहुण्यांना अगदी red carpet मिळालं इथे यायला असं म्हणायला हरकत नाही. शिवाय इथे मराठीचा प्रचार आणि प्रसार व्हावा, नवीन पिढीस मराठीची आवड निर्माण व्हावी म्हणून जे उपक्रम चालू केले आहेत त्यांना तोड नाही. न्यू जर्सी मधली आंबेकरांची मराठी शाळा तसेच महाराष्ट्र मंडळे त्यांची अधिवेशने, सम्मेलने, एकता त्रैमासिक, महाराष्ट्र फाउंडेशन ह्यांसारखे उपक्रम ह्यातून देशांच्या सीमा ओलांडून सामाजिक बांधिलकी जपण्याचे, वाढवण्याचे प्रयत्न पाहिले की मन थक्क होतं.
अमेरीकन असणं म्हणजे नेमकं काय आणि भारतीय असणं म्हणजे नेमकं काय ह्या नेहमी पडणाया प्रश्नावरील वाचनीय उत्तरे अपर्णाने ओघात नोंदवली आहेत. ह्याविषयी पुढच्या पिढीत असणारी विचारांची स्पष्टता केवळ सुखावह आहे. We are americans with our deep routes in India असं निर्भिडपणे सांगतना दोन्ही कडील चांगले ते भक्कम पकडल्याचे जाणवते. भारतातील संस्कृती आणि अमेरीकेची सिस्टीम ह्या दोहोंचा मिलाफ मागच्या पिढीने पुढे समर्थपणे दिल्याचे जाणवते. सतत नविन अधिक चांगलं करण्याची अमेरीकन सिस्टीमची प्रेरणा, संशोधनास कर्तुत्वास वाव, दिलेला मोकळेपणा, जात धर्म वंश रंग न मानता दिलेली समान संधी, going that extra one mile ह्यातली तडफ, पारदर्शी चुरस, दुसर्याची रेघ पुसून न टाकता आपली रेघ मोठी करण्यात आणि असण्यात आनंद मानण्याची अमेरिकन वृत्ती हे सगळं इथे अमेरीकेतच अनुभवायला मिळू शकतं म्हणून आज अमेरिका देश पहिल्या क्रमांकावर आहे आणि जगभरातील माणसांची अमेरीकन दुतावासांपुढे रीघ लागतेय.
हे पुस्तक तयार करताना लेखिकेने त्यास दिलेला वेळ पुरेपूर जाणवतो. तसेच अमेरीकेत जन्मलेल्या आणि वाढलेल्या मराठी मुलांची मानसिकता शोधण्याचा छोटा प्रयत्नही सॊनीयाद्वारे अपर्णाने केला आहे. एकंदर हे पुस्तक म्हणजे अनेक यशपयशांच्या अनुभवांचा ठेवा आहे.
एकच थोडीशी खटकलेली तांत्रिक गोष्ट अशी की हे पुस्तक वाचताना ते अनेक स्वतंत्र ललित लेखांचा संग्रह असल्यासारखे वाटते. त्यामुळे बरेच मुद्दे आणि संदर्भ पुन्हा पुन्हा येत रहातात.
अनिवासी महाराष्ट्रीयन मराठी ह्या विषयाचा अभ्यास करणाया आणि अमेरिकेची वाट चोखाळणाया अनेकांना ह्या पुस्तकाचा संदर्भ म्हणून उपयोग होऊ शकेल. एक चांगला आणि महत्वाचा विषय हाताळून वाचकांस वाचनीय आणि चिंतनीय खुराक दिल्याबद्दल अपर्णाचे आभारच मानायला हवेत. हा विषय महत्त्वाचा अशासाठी की तिकडे महाराष्ट्रात मराठीविषयी पालकांमध्ये आणि त्यान्वये पाल्यांमधील उदासीनता पाहून अमेरीकेतच मराठी जास्त टिकेल काय असे वाटू लागले आहे. त्याचाही थोडासा परामर्ष अपर्णाने शेवटी घेतला आहे.
मागे माननीय मुख्यमंत्र्यांनी बृहन महाराष्ट्र मंडळाला मुख्यमंत्री निधीतून पन्नस लाख रुपयांची देणगी (ते ही फक्त ह्यावेळेस नाही तर दर अधिवेशनाला) जाहीर केली. तिकडे महाराष्ट्रात वीज टंचाई, पाणी, शेतकर्यांच्या आत्महत्या इतके ज्वलंत प्रश्न असून तिथे पैसे खर्च करण्याची गरज असताना इथे दान देण्याची गरज काय हे कोडे आहे. इथला मराठी माणूस आर्थिक दृष्ट्या सशक्त आहे उलट महाराष्ट्र फाऊंडेशन सारख्या अनेक संस्था कोट्यावधी रुपयांची आर्थिक तसेच श्रमिक मदत करताना दिसतात. ह्याउलट चलाख मोदी सरकारने अनिवासी गुजराथी लोकांकडून बरेच पैसे वळवून गुजराथकडे पैशांची गंगाजळी निर्माण केली आहे. ह्याला म्हणतात दूरदर्शीपणा आणि समाजाभिमुखता (निदान दाखवण्यासाठीतरी)!
असो, तर तुम्ही अमेरीकेतले अनिवासी मराठी असाल किंवा निवासी महाराष्ट्रीय सगळीकडून मराठीचा, महाराष्ट्राचा (पर्यायाने भारताचा) विचार आणि उत्कर्ष होताना प्रत्येकाच्या तोंडी एकच वाक्य दिसते..
बहु असोत सुंदर संपन्न की महा
प्रिय अमुचा एक महाराष्ट्र देश हा.. !!
-------------------------------------------------------------------------------------
सद्ध्या to read list वरची आणखी काही पुस्तके --
पुस्तकाचे नाव: खरेखुरे आयडॊल
लेखक: सुहास कुलकर्णी
प्रकशाक: समकालीन (युनिक फीचर्स)
पुस्तकाचे नाव: खरी खुरी टीम इंडीया
लेखक: सुहास कुलकर्णी
प्रकशाक: समकालीन (युनिक फीचर्स)
